Açık Rızanın Unsurları Nelerdir?

KVKK yürürlüğe girmesi ile birlikte hayatımızda birçok kavram girmiştir. Kavramlardan biri de açık rıza kavramıdır. Kişinin hizmet alacağı bir hizmet ile alakalı kendi hür iradesi ile yalnızca belirlenmiş olan işlem üzerinden kişisel verilerinin korunması ve saklanması için vermiş olduğu onay beyanıdır.

Açık Rıza Unsurları

Açık rızanın unsurları nelerdir sorusu son zamanlarda en çok cevap arayan sorular arasında yerini almış durumdadır. KVKK göre açık rıza üç unsurdan oluşmaktadır. Bu unsurlar;

Belirlenmiş bir konuya ilişkin olma

Açık rıza belirlenmiş olan bir duruma mahsus olmalıdır. Bireyin açık rızasını alınabilmesi için konunun net bir şekilde ifade edilmesi ve ortaya koyulması gerekmektedir. Örneğin size sunulacak olan tüm hizmetler İçin kişisel verilerinizin alınmasına açık rızanız var mıdır, Şeklinde söylenilen bir söylem konu detayını içermediğinden dolayı geçerli değildir.

Veri işlemlerini gerçekleştirecek olan veri sorumlusu elde ettiği verileri kullandıktan sonra velilerin yurtdışına aktarımı için de ayrıca açık rıza almak zorundadır. Kullanılan verilerin başka bir durum için kullanılma isteği ortaya çıkar ise veri sorumlusunun tekrardan kişinin açık rızasını alması gerekmektedir.

Bilgilendirmeye dayanma unsuru

Bireyin kendi özgür iradesiyle neye rıza verdiğini bilmesi gerekmektedir. Bu nedenle bireye yapılacak olan bilgilendirmenin muhakkak veriler kullanılmadan önce ne amaçla kullanacağını açıkça belirterek ve kişinin anlamakta zorluk çekmeyeceği şekilde bilgilendirmenin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Özgür irade ile açıklanmış olma unsuru

Bir bireyin hür iradesine etkileneceğini durumlar için açık rıza alınamamaktadır. Bu duruma örnek verecek olursak, bireye rızası olmadan bir hizmetin sağlanması için alınacak olan açık rıza ve hileli bir şekilde gerçekleştirilecek olan bir hizmetin gerçekleştirilebilmesi için alınan açık rızayı örnek verebiliriz.

Kişiye zor kullanma ve tehdit gibi durumlar oluşturarak hür iradesi dışında karar vermesini etkilemek açık rıza durumun ortadan kaldıracaktır. Alınacak olan açık rıza durumu için Şartların eşit olması gerekmektedir. Şartların eşit olmadığı durumlarda kişinin rızasını hür iradesiyle verip vermediği özenle incelenmeli ve değerlendirilmelidir. Bu durum özellikle işveren ve çalışanlar arasında gerçekleşmektedir.

Açık Rıza Aranmayan Durumlar Nelerdir?

Bazı durumlarda bireylerin açık rızası olmaksızın veriler işlenebilmektedir. Bu durumlar;

• Kanun ile açıkça öngörülen durumlar
• Bireyin kendi rızasını ifade edemeyecek durumda olduğu veya ifadesinin geçerli sayılamayacak durumlara sahip olan bireylerin haklarının korunabilmesi için gerçekleşen durumlar
• Oluşturulacak olan bir sözleşmede sözleşme taraflarının sözleşme oluşturabilmek için kişisel verilerinin kullanılması durumu
• Veri işlemlerinden sorumlu olan kişinin yasal olarak sorumlu olduğu görevi yerine getirebilmesi için
• Bir durumun bahsi geçen kişi için artık aleni bir durum haline gelmiş olması
• Bahsi geçen kişinin temel haklarına zarar vermemek koşulu ile veri sorumlusunun yasal olarak ortaya çıkmış olan çıkarları için veri işlenmesinin zorunlu hale gelmiş olması durumu

Gibi durumlarda bireylerin açık rızası aramamaktadır.

Açık Rızanın Geri Alınması Mümkün Müdür?

Kişinin hür ve özgür iradesine bağlı olan açık rıza verme işlemi, yine kişinin hür ve özgür iradesi ile geri alınabilmektedir. Bireyin veri sorumlusuna İletmiş olduğu açık rıza geri alma isteği ile birlikte kişinin bu hizmet için vermiş olduğu bütün açık rıza durumları durdurulmalıdır. Verilmiş olan açık rıza durumu içerisinde hukuki nedenler var ise bireyin vermiş olduğu açık rıza durumu sınırlı olarak kullanılabilmektedir.

Açık Rıza Alma Şartları Nelerdir?

Açık rıza alma şartlarından bazıları;

• Bir konu veya durum için alınan açık rıza beyanı sadece bu durum ile ilişkili olmalıdır ve bu işlem gerçekleştirilmeden önce alınmalıdır.
• Kişinin açık rıza beyanını özgür iradesiyle vermiş olması gerekmektedir.
• Açık rıza beyanı alınmadan önce kişiye verilecek olan hizmet açık ve anlaşılır şekilde bireye aktarılmalıdır.
• Biriniz açık rıza beyanı alındıktan sonra bu beyan yazılı olarak veya elektronik olarak kişiye ulaştırılmalıdır.
• Kişilerden alınan açık rıza beyanları verilen hizmet süresi kadar hizmeti veren işletme tarafından saklanabilmektedir.

Açık Rıza Beyanı Nasıl Alınır?

Kişisel verilerin korunması kanunu ile birlikte hayatımıza girmiş olan açık rıza kavramı verileri değerlendiren ve işleyen veri sorumluları için oldukça büyük önem arz etmektedir. Veri sorumluları almış oldukları açık rıza ile kendilerini hukuki olarak güvence altına almış olur. Ancak veri sorumluları ve açık rıza beyan eden bireyler arasında yaşanan uyumsuzluk durumları ortaya çıkmaktadır. Bu uyumsuzlukları sonucunda açık rıza beyanında bulunan kişi haklı çıkar ise kullanılan tüm veriler hukuka aykırı şekilde kullanılmış olur.

Açık rıza beyanı hazırlanırken;

• Açık rızanın alınma şekli ve koşulları iyi belirlenmiş olmalı
• Açık rızanın işleme uygun şekilde ne zaman alınacağı belirlenmeli
• Açık rıza geçerlilik süresi iyi belirlenmiş olmalı
• Açık rızanın geri alınması durumu gibi birçok faktör oldukça önemlidir.

  

Alınmış Olan Her Rıza Açık Rıza Mıdır?

Bireylerden alınan açık rıza, bireyin rızasının güçlenmesi ve alınma şartlarının ve şeklinin belli olması amacıyla ortaya çıkmıştır. Rıza türüne açık rıza olabilmesi için bazı şartlar belirlenmiştir.

Bu şartlara bakacak olursak;

• Konunun belirli ve net olması
• Veri sahibinin her konuda bilgilendirilmiş ve aydınlatılmış olması
• Açık rıza beyanında bulunan bireyin bu beyanına gönüllü olması

Gibi faktörler oluştuğu takdirde verilmiş olan rıza şekli açık rıza olarak bilinir.

Açık Rıza Ne Zaman Alınmalıdır?

Açık rızalar veri işlemi gerçekleştirilmeden önce alınmalıdır. Bu sayede işlenen veriler hukuka uygun olacaktır. Alınmış olan açık rıza beyanı sadece kişiye belirtilmiş olan durum için kullanılabilmektedir. Verinin kullanım amacı dahi değişse bireyden tekrardan açık rıza beyanı alınmalıdır.

Her Durum İçin Açık Rızaya Başvurulmalı Mıdır?

Kanunen kişilerin verileri kullanırken kesinlikle açık rızaya başvurulması gerektiği gibi bazı durumlar için ise açık rızaya gerek duyulmamaktadır. Bu durumlarda öncelikle olayın somut olarak tespit edilmesi gerekmektedir. Durum içerisinde kanunen açık rıza alınması gerekmeyen bir durum var ise kişinin sadece bilgilendirildiği kişisel verileri kullanılabilir ve değerlendirilebilir. Ancak bu istisnai durum geçerli değil ise kesinlikle açık rıza beyanı alınmalıdır. Açık rıza gerektirmeyen durumlar için açık rıza beyanı almak Genel Veri Koruma Tüzüğüne göre dürüstlük kuralına aykırı olarak görülmektedir.

Açık Rıza Alınmazsa Ne Olur?

Açık rıza alınmadığı takdirde kişisel verileri kullanılan bireyin verileri haksız bir şekilde alınmış ve kullanılmış olur. Böyle bir durum oluştuğu takdirde oldukça verileri izinsiz şekilde kullanan kişilere yüksek miktarlarda idari para cezaları ödemektedir.