Adli Sicil Kaydı Nasıl Sildirilir?

İnsanların yaşamlarını bir arada sürdürmesi, bazı konularda üst bir otoritenin mevcudiyetini gerektirmiştir. Çağlar boyunca bu otorite çeşitli şekillerde vücut bulmuş ve insanlar arasındaki yaşamı belirli kurallara bağlamıştır. Toplumsal yaşamın gelişmesi sırasında bu kurallar, yazılı hukuki metinler haline bürünmüş ve zaman içerisinde herkesi bağlayan, uyulması gereken kurallar bütünü halini alarak hukuk ilmini oluşturmuştur.

Bireylerin birbirleri ile olan her türlü ilişkisini düzenleyen hukuk kuralları, ceza hukuku dalında ise suç oluşturan davranışları düzenlemeye tabi tutmuştur. Suç tanımı, kanunlarda tanımlanan ve cezai yaptırıma bağlanan eylemlerin kişiler tarafından gerçekleştirilmesi olarak belirtilebilir. 

Bir suçun meydana gelmesinin ardınan Türk Hukukunda yetkili makamlar derhal harekete geçer. Bazı suçlar şikayete tabi olduğu gibi bir takım suçlarda ceza soruşturmasının başlatılması için herhangi bir şikayet şartı aranmaz. Savcılıklar vasıtasıyla yürütülen soruşturmanın sonunda kişi veya kişilerin isnat edilen suçu işlediklerine yönelik bir şüphe mevcut ise ceza davası açılır. Ceza davası sonucunda verilen mahkumiyetler, adli para cezası ya da hapis cezası olarak değişkenlik gösterebilir. Kesinleşen mahkumiyet hükümleri infaz makamlarınca yerine getirilir ve sicile işlenerek takibi yapılır. 

Adli Sicil (Sabıka Kaydı) Nedir?

Adli sicil kaydı nedir sorusu vatandaşlar tarafından sıkça sorulmakta olup cevabı konusunda yanlış bilgilerin yaygın olduğu görülmektedir. Adli sicil, kesinleşmiş ceza mahkemesi kararlarının kaydedildiği ve bireylerle eşleştirildiği sisteme denir. Adli sicil kaydı tabiri ise bu sistem içerisinde her vatandaşın ayrı olarak tutulan kayıtları için kullanılır.

Suç kaydı olarak da sıkça anılan bu kayıtlar yalnızca kesinleşmiş ceza mahkemesi kararlarını içerir. Kesinleşmemiş olan mahkeme kararlarına adli sicil kaydında yer verilmez. Sicil kayıtlarında kural olarak mahkumiyete hükmedilen kararlar yer alır, beraat kararları sicil kaydına işlenmez. HAGB kararı sabıka kaydından haricen tutulur ve denetim süresinin sona ermesi halinde sicile işlenmeksizin ortadan kalkar. Cezanın infaz edilmesi, hapis cezasının ertelenmiş olması, denetimli serbestlik ya da koşullu salıverme gibi çeşitli infaz kavramlarına ilişkin kayıtlara da sabıka kaydında yer verilir. 

5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 2. maddesi ‘’Hakkında Türk mahkemeleri veya yabancı ülke mahkemeleri tarafından kesinleşmiş ve Türk Hukukuna göre tanınan mahkûmiyet kararı bulunan Türk vatandaşları ile Türkiye’de suç işlemiş olan yabancıların kayıtları da dahil tüm adlî sicil bilgileri; mahallinde bilgisayar ortamına aktarılmasını takiben, Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğündeki Merkezî Adlî Sicilde tutulur.’’ hükmünü içermekte ve bu konudaki yasal düzenlemenin temelini oluşturmaktadır. Adli sicil kaydı sildirme hususunda da gerekli yasal düzenlemeleri içeren anılan kanun, bu husustaki sorulara ilişkin doğrudan cevap kaynağı oluşturur. 

Sicile İşlenen Suçlar Nelerdir?

Adli sicil affı konusunda detaylı açıklamalarda bulunmadan önce sicile işlenen suçların neler olduğunu belirtmek gerekir. Adli sicil kaydını oluşturan suçlar ve çeşitli kayıt türlerini şu şekilde özetlemek mümkündür:

Hapis cezasına mahkum edilmeye ilişkin kesinleşmiş kararlar adli sicile işlenir. Cezanın infazı sırasında tahliye, infazın tamamlanması vs. gibi çeşitli infaz eylemlerinin de sicile işleneceği belirtilmelidir. 

Hapis cezası ertelenmiş ise buna ilişkin kayıt da adli sicilde yer alır. Hapis cezasının ertelenmesi ile hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları birbirleri ile karıştırılmamalıdır. Hapis cezasının ertelenmesinde bir ceza mevcut iken HAGB kararlarında denetim süresince yeniden suç işlenmemesi durumunda herhangi bir cezanın mevcut olduğundan söz edilemeyecektir. 

Adli para cezaları da sabıka kaydında yer alan unsurlandandır. Ödenen adli para cezalarında ödeme, ödenmeyenlerde ise tazyik hapsi hususu kaydın yanında bildirilir. İdari para cezaları ise sicile işlemez.

Kısa süreli hapis cezalarında seçenek yaptırımlardan tercih edileni kayıtta yer alır.

Ceza hukukuna özgü yaptırımlardan olan belirli hakların kullanılmasının geri bırakılması, belirli mesleklerden uzaklaştırma ya da ehliyetin alınması gibi kararlar da sicile işlenir. 

Yabancı mahkemelerde verilen ve Türk hukuku bakımından da sonuç doğuran cezai yaptırımlar, cumhuriyet savcısının talebiyle açılacak ceza yargılamasının sonucu olarak sicile kaydedilir.

Genel veya özel af ile ceza mahkumiyeti ortadan kalkan kişinin ilgili durumu siciline işlenerek saklanır.

Adli sicil kaydı geçerlilik süresi devlet arşivlerinde saklanacak uzun bir süreye tekabül eder. Adli Sicil Kaydı Yönetmeliği’nin 13. maddesine göre kişinin adli siciline ilişkin arşiv kayıtları, ilgilinin ölümü üzerine ya da kaydın üzerinden 80 yılın geçmesi ile silinir. Bu 80 yıllık süre içerisinde kayıda konu eylemin suç olmaktan çıkarılması halinde sicil kaydı talep olmaksızın silinir. Bu durumun gerçekleşmiş olmasına rağmen silme işleminin yapılmaması halinde arşivden silme talebinde bulunulabilir. 

Adli Sicil Kaydı Sildirme Nasıl Yapılır?

Adli sicil kaydı silme ile adli sicil arşiv kaydı silme işlemi arasında önemli bir fark bulunmaktadır. e-Devlet sistemi üzerinden alınan adli sicil kaydı, mevcut olan durumu göstermektedir. Arşiv kayıtları ise kişiye ait geçmişte olan her türlü kaydın yer aldığı ve silinmesi için belirli sürelerin geçmesi gerekli olan bir kayıt olarak karşımıza çıkar. Adli Sicil Kanunu’nun ‘adli sicil ve arşiv bilgilerinin silinmesi’ başlıklı 13. maddesinde ‘’a) İlgilinin ölümü üzerine, 

b) Anayasanın 76 ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren; 

1. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla onbeş yıl geçmesiyle, 

2. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle, c) Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir. 

(2) Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir. 

(3) Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir.’’ hükmü yer almaktadır. 

Adli sicil kaydı sildirme şartları; infazın tamamlanması, şikayetten vazgeçme, etkin pişmanlıktan yararlanma, suçun ya da failin genel ya da özel affa konu olması, kişinin ölümü gibi çeşitli şartlara bağlamıştır. İlgili durumlarda başvuru yapılması halinde adli sicil kaydı silinir ve ilgili durum adli sicil arşiv kaydı olarak devlet arşivinde tutulur. Yasada belirtilen sürelerin geçmesinin ardından arşiv kaydının silinmesi de talep edilebilir. İlgili suçun kanunlarda suç olarak düzenlenmesinin sona erdirilmesi halinde ise kayıt doğrudan silinir. 

Adli Sicil Kaydı Silinmesi Ne Kadar Sürer?

Adli sicil kaydına konu suçların nasıl ve hangi sürelerin geçmesi ile silineceğinden yukarıda bahsedilmiştir. Günümüzde adli sicil kaydının silinmesi başvuruları e-Devlet üzerinden de alınmakta olup vekil aracılığıyla da bu işlemler takip edilebilmektedir.

Tüm evrakların tamamlanması ve yasal şartların oluşması halinde sabıka kaydının silinmesi talebi, istisnai durumlar haricinde talep tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde sonuçlanmaktadır. Olumlu sonucun alınması ile birlikte yapılacak yeni sorgularda adli sicil kaydı görünmez. Sinan Eroğlu Hukuk ve Danışmanlık Ofisi, ceza hukuku alanında çeşitli hizmetleri ile müvekkillerine sağlıklı bir süreç yönetimi sağlamaktadır.