Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu

Avukatlık mesleği, kökenleri yüzyıllar öncesine dayanan ve günümüzün teknoloji çağında dahi hayati önemini sürdüren mesleklerden biridir. Avukatlar hem kişilerin ceza hukukuna konu olan davalarında ilgilinin özgürlüğü ile alakalı bir sorumluluğu sırtlanırken hem de özel hukuk uyuşmazlıklarından kaynaklanan dosyalarda taraflara hukuki bilgisi ile yardım sağlamaktadır.

Ülkemizde avukatlık mesleğine ilişkin genel hukuki düzenlemeler 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nda gerçekleştirilmiştir. İlgili yasal tanıma göre avukat, yargının kurucu unsurlarından olan bağımsız savunmayı serbestçe temsil eder.

Aynı kanunun 35. maddesi, yalnızca avukatlar tarafından yapılacak işleri hüküm altına almaktadır. Anılan maddenin 2. fıkrası ‘’…Dava açmaya yeteneği olan herkes kendi davasına ait evrakı düzenleyebilir, davasını bizzat açabilir ve işini takip edebilir. Ancak, Türk Ticaret Kanununun 272 nci maddesinde ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir.’’ hükmünü içermekle avukat bulundurma zorunluluğu adı verilen durumun hukuki temelini atmaktadır. 

Hangi Anonim Şirketler Avukat Bulundurmak Zorunda?

Anonim şirketlerde avukat bulundurma zorunluluğu, şirket bünyesinde sigortalı şekilde bir avukatın çalıştırılması olarak giderilebileceği gibi aynı zamanda serbest çalışan avukatların sözleşme altında şirketin hukuki iş ve işlemlerini sürekli olarak takip etmesi şeklinde de gerçekleştirilebilir.

Özellikle belirtmek gerekir ki her anonim şirketin avukat bulundurma mecburiyeti yoktur. Yalnızca yasada belirtilen şartları karşılayan anonim şirketler, sürekli olarak avukatlık hizmeti alma mecburiyetine tabidir. Bu şartlar şu şekildedir: 

Kuruluş anındaki esas sermayesi 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 272. maddesinde öngörülen tutarın en az beş katı veya daha fazla (2024 yılı için 250.000,00 TL) olan anonim şirketler avukat bulundurmak zorundadır. 

Esas sermayesi 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 272. maddesinde öngörülen tutarın beş katından az olsa da sermaye artırımı yolu ile ilgili tutarın beş katı veya daha fazlasına (2024 yılı için 250.000,00 TL) ulaşan anonim şirketler de avukat bulundurma mecburiyetindedir. 

Bu sınırlar, Avukatlık Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde belirlenen zorunluluğa ilişkin olup esas sermayesi yukarıda belirtilen tutarın altında kalan anonim şirketlerin avukat bulundurması tercihe bağlıdır. Uygulamada anonim şirketlerin işlerinin mahiyeti ve yoğunluğu sebebiyle zorunlu olmasa dahi ihtiyari olarak avukat bulundurduklarına sıkça rastlanır. 

Anonim Şirket Güncel Sözleşmeli Avukat Ücreti Ne Kadar?

Avukatların yaptıkları hukuki işler karşılığında alabilecekleri en az ücret tutarı her yıl Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre belirlenir. Avukatlar, bu asgari tarifenin altında bir ücret karşılığı istisnai durumlar dışında iş alamaz.

2024 yılı için 21 Eylül 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 32316 sayılı Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi Tebliği’ne göre anonim şirketler tarafından zorunlu sözleşmeli avukatlara ödenecek aylık asgari ücret 15.800,00 TL olarak belirlenmiştir. 

Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğuna Uyulmamasının Cezası Nedir?

Anonim şirketlere ilişkin zorunlu avukatlık kavramını düzenleyen 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesinin 3. fıkrası ‘’…Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgarî ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idarî para cezası verilir.” hükmü ile bu zorunluluğa uymayan şirketlerin karşı karşıya kalacağı ceza tutarını belirlemiştir. 

İdari Para Cezasının Miktarı Ne Kadardır?

2024 yılı için anonim şirketlerde avukat bulundurmamanın cezasına ilişkin tutar, yasada yer alan hesap yöntemine göre sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için iki aylık brüt asgari ücret tutarı olan 40.005,00 TL olarak hesaplanmaktadır.

Yasal şartları taşıyan anonim şirketlerin sözleşmeli olarak serbest bir avukatla veya şirket bünyesinde hizmet veren bir avukatla çalışmaması halinde ödenmesi gereken idari para cezası bu şekildedir. 

İdari Para Cezasına İtiraz Edilebilir Mi?

Yasaya göre avukat bulundurması zorunlu olan şirketlerin idari para cezasına karşı itiraz etmeleri mümkündür. Cezaya ilişkin tebligatın yapılmasını takip eden 7 günlük süre içerisinde ilgili Sulh Ceza Mahkemesi’ne yapılacak bir başvuru ile idari para cezasına itiraz edilir.

Fakat itiraza ilişkin somut delilin olmaması, bir avukattan şirket için hizmet alındığının ispat edilememesi durumunda itirazın reddi gündeme gelir. Bu süreçte para cezasına yasal faiz uygulanır. 

Sözleşmeli Avukat Sözleşmesi Nasıl Hazırlanmalı?

Anonim şirketler, yasada yer alan esas sermaye tutarını aşarak avukat bulundurma zorunluluğu kapsamına girdiğinde bulundukları ilin barosundan ilgili işlemlerin yapılmasına ilişkin bir bildirim yazısı alır.

Bu yazının şirkete tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 günlük süre içerisinde şirket avukatlığı kapsamında SGK’lı bir veya birden fazla avukat, şirket bünyesinde istihdam ediliyorsa bunlara ilişkin belgeler; sözleşmeli avukat vasıtasıyla avukatlık hizmeti dışarıdan alınıyorsa avukatlık sözleşmesi baroya bildirilmelidir. Sözleşmeli avukat bildirimi yapılırken ödemenin gerçekleştirildiğine ilişkin en az bir adet serbest meslek makbuzunun da avukattan talep edilmesi önem arz etmektedir. 

Avukatlık sözleşmesinin her iki tarafı da bir yükümlülük altına girer. Anonim şirket, her ay sözleşmenin tarafı olan avukata en az Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’nde yer alan miktar oranında ödeme yapmayı üstlenir. Avukatın yükümlülükleri ise sözleşme kapsamında belirlenecektir.

Bu bağlamda avukatın hizmet süresi, işini yapma biçimi, şirkette bulunma süresi, yapacağı hukuki işlerin tanımı ve sözleşmeye ilişkin ek ücretler, fesih şekli ve yenilenme hususları açıkça belirlenmelidir. 

Sözleşmeli Avukat Sözleşmesinin Hizmet Kapsamı Nedir?

Sözleşmeli avukatların anonim şirketlere sağlayacakları hizmetin kapsamı avukatlık mesleğine atfedilen yetkiler dahilinde serbestçe belirlenebilir.

Avukatların üstlendikleri vekillik görevi kapsamında gerçekleştirilebilen dava açılışı, dava takibi, icra işlemleri, üst mahkemeye başvurular, arabuluculuk ve uzlaştırma gibi alternatif çözüm yollarına başvurulması, hukuki organlarda süren her türlü işin takibi gibi geniş bir yelpaze avukatlık sözleşmesi ile anlaşılan hizmetin içeriğini oluşturabilir.

Bu noktada sözleşmede, verilecek hizmetlerin ne olduğu ve ücretlendirme hususu net bir şekilde belirlenmelidir. Sözleşmeli avukatların tarafların anlaşması halinde sabit bir ücret ile şirketin tüm hukuki işleri ile ilgilendiği sıkça görülse de şirket ile avukat arasında bu husus anlaşma aşamasında görüşülmeli ve ilerleyen aşamalarda yaşanacak mağduriyetlerin önüne geçilmelidir. 

Anonim Şirketlerde Sözleşmeli Avukat Bulundurmanın Faydaları Nelerdir?

Genel anlamda anonim şirketlerin geniş istihdam sağlayan ve ülkenin ekonomik durumuna doğrudan etki eden şirketler olduğunu söylemek mümkündür. Bu bağlamda anonim şirket bünyesinde veya sözleşmeli şekilde bir avukatın hukuki danışmanlık hizmeti sağlaması ve şirketin hukuk işlerini vekil sıfatı ile takip etmesi, uzman görüşü ve özel bilgiyi gerektiren uyuşmazlıklarda şirketin olası problemlerden kurtulmasını sağlayacaktır.

Nitekim şirket çalışanlarının hem işlerini idame ettirmesi hem de şirketin hukuki ilişkilerini sürdürmesi oldukça güç bir durum ortaya çıkartır. Sinan Eroğlu Hukuk ve Danışmanlık Ofisi, özel hukuk alanında uzman kadrosu ile müvekkil şirketlerinin hukuki işlerini başarıyla sürdürmektedir.