Basit Yargılama Usulü (CMK m.251)

CMK usul ve esaslarına göre bazı hal ve durumlarda başvurulan basit yargılama usulüne söz konusu suç ve suçlularla ilgili olarak iddianamenin kabulünden sonra karar verilir. İddianamenin kabulünden sonra başvurulacak olan basit yargılama usulünde, mahkeme para cezası ve/veya hapis cezası gerektiren suçlar için üst sınırı iki yıl veya daha az olmak üzere basit yargılama yapılmasına karar verebilir.

Davası görülen mahkemede, basit usul uygulanmasına karar verilmişse; sanıklar, kusurlular ve şikayetçiler on beş gün içinde yazılı olarak bilgilendirilir ve açıklama ve savunmaları istenir. Duyuruda ayrıca, duruşma yapılmadan bir kararın verilebileceği de belirtilmelidir. Söz konusu dava ile ilgili olarak her türlü bilgi ve belgeler yetkili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.

Cmk Madde 251 Basit Yargılama Usulü

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 251. Maddesine göre uygulanacak olan basit yargılama usulüne göre, bazı ceza davalarında iddianame kabul edildikten sonra mahkemenin değerlendirmesine bağlı olarak duruşma yapılmaksızın belgelere girilen olağan mahkeme işlemlerinden daha hızlı ve daha basit ceza yargılaması yapılır. Söz konusu olan basit yargılama usulünde, mahkûmiyetin basit bir yasal prosedürle verilmesi halinde, ceza dörtte bir (1/4) oranında indirilir.

Formaliteler olmasına rağmen, mahkemenin basit yargılama prosedürü kullanmaması da mümkündür. Mahkeme, kamu davasının niteliğine bağlı olarak davaya basit bir davada bakmanın daha basit, daha verimli ve daha uygun olduğunu düşünürse bu yönteme başvuracak, aksi takdirde olağan mahkeme prosedürünü uygulayacaktır. Bu usulde olağan yargılamada sanığın bazı haklarının ihmal edilerek yargılama hızının vurgulanması adil yargılanma hakkının ihlaline yol açabilecektir.

Mahkeme iddianameyi kabul ettiğinde, ceza davasında basit bir usul uygulanıp uygulanmayacağına karar vermelidir. Mahkeme iddianameyi kabul ettikten ve duruşma tarihi belirledikten sonra artık basit dava prosedürünü uygulayamaz. Bir konsültasyon tarihi belirlendiğinde, basit bir test prosedürü değil, olağan test prosedürü kullanılmalıdır.

Basit Yargılama Usulünün Amacı Nedir?

Mahkemeler tarafından belirli şartların olgunlaşması halinde verilecek olan basit yargılama usulünün bir takım amaç ve hedefleri bulunmaktadır. Duruşma olmaksızın gerçekleştirilen söz konusu basit yargılama yönteminin temel amacı, belirli bir boyuta ulaşmayan cezalarla sonuçlanması gereken davaların bazı usul ve işlem basamaklarının atlanılarak yargılama sürecinin kısaltılmasıdır.

Bu uygulama sayesinde mahkemelerdeki iş ve işlemlerin kısa sürede tamamlanması, iş yükünün azaltılması ve yoğunluğun en aza indirilmesi amaçlanmaktadır. Bu prosedürde uygulanan basit yargılama davalarında en önemli olan unsurlardan biri yapılan duruşmanın kapalı yapılması ve davaya taraf olanların mahkemeye çağrılmamasıdır.

Hangi Suçlar Basit Yargılama Usulüne Tabidir?

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 251 inci maddesinin birinci fıkrası hangi suçlar için basit bir usul ile yargılama sürecinin uygulanabileceğini açıkça düzenlemektedir. Bu maddeye göre; Üst sınırı iki yıl veya daha az olmak üzere para cezası ve/veya hapis cezası gerektiren ceza davalarında basit bir yargı yoluna başvurulabilir.

Sadece mahkeme kararı gerektiren suçlar olmak üzere, iki yıl veya daha az hapis cezası gerektiren suçlar, İsteğe bağlı olarak veya para cezasına ek olarak para cezası verilen hapis cezalarında, üst sınırı iki yıl veya daha az olan hapis cezasını gerektiren suçlar için basit bir yargı yolu kullanılabilir.

Yasal olarak hüküm altına alınan basit yargılama usulü genel olarak iki yıl veya daha az bir süre hapis cezası gerektiren suçlarla ilgili olarak uygulanır.

CMK 251’e göre, adli para cezası da uygulanabilen basit yargılama sürecinin işletilebileceği suçlardan bazıları şunlardır;

• Kasten basit adam yaralama suçları durumunda
• Yaralama olayının ihmal sonucunda meydana gelmesi durumunda
• Taksirle işlenen suçlar sonucunda yaralanmalarda
• Bildirim ve benzeri yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda
• Tehdit, hakaret ve kişilerin hatıralarına, manevi konulara hakaret suçu meydana geldiğinde
• Çocuğa karşı olmamak kaydıyla basit cinsel suçlarda
• Kişinin konut dokunulmazlığını ihlal etmesi durumunda
• Çalışma ve iş görme hürriyetinin kısıtlanması durumlarında
• Cami gibi ibadethanelere ve kabirlere zarar verilmesi suçlarında
• Kasten ya da taksirle trafik güvenliğinin tehlikeye sokulduğu durumlarda
• Çevre kirliliğine neden olacak suçların vuku bulması halinde

Söz konusu suçlar ve bunlara benzer pek çok suç ve buna bağlı suçlunun yargılanması esnasında hâkim, basit yargılama usulünü kullanarak duruşma olmaksızın karara varabilir.

Basit Yargılama Usulünün Şartları Nelerdir?

İşlenen bir suç karşısında görülecek olan davanın basit yargılama usulü ile görülmesi için yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Söz konusu yasal düzenlemelere bağlı olarak da bir davanın basit yargılama sürecine dahil edilmesi için birtakım şartlar gözetilir.

Dava hakiminin elinde olan bir davada basit yargılama usulüne karar vermesi için gerekli olan şartlar şu şekilde sıralanır;

• Bu, ilk derece ceza mahkemesinin görev alanına giren bir suç olmalıdır.
• Dava ile ilgili hazırlanan iddianamenin mutlaka kabul edilmesi gereklidir.
• Hukuk davası açılabilmesi ve basit usul yargılama süreci için yeterli şüphe uyandıran delillerin elde edilmesi gerekir.
• Söz konusu davanın para cezası ve/veya en fazla iki yıl veya daha az hapis cezası ile cezalandırılan bir suç olmalıdır.
• Dava başladıktan sonra mahkeme tarafından basit yargılama usulüne karar vermelidir.
• Suçun soruşturulması ve kovuşturulması izne veya talebe bağlı olmamalıdır.
• Davaya muhatap olan suçlunun 18 yaşından büyük, akıl sağlığı yerinde, konuşabilen ve duyma yeteneği olan bir kişi olması gerekir.

Davanın basit yargılama usulüne tabi olması için ayrıca, suçun, basit yargılama konusu olmayan bir başka suçla birlikte işlenmemiş olması gerekmektedir.

Yargılama Süreci ve Hüküm

Bir davanın basit yargılama sürecine dahil edilmesine karar verildikten sonra davaya taraf olan her bir bireyin yazılı olarak bilgilendirilmesi esastır. Yazılı olarak bildirilen davanın taraflarının savunmaları ve açıklamaları yazılı olarak istenir.

Suçu kabul etme süresi dolduktan sonra, 223’üncü maddede belirtilen kararlardan biri mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet Savcısının görüşü alınmadan Türk Ceza Kanunun 61’inci maddesi dikkate alınarak verilebilir. Mahkemede şartlar varsa; sanığın yazılı olarak infazına karşı çıkmaması kaydıyla kısa süreli hapis cezaları alternatif ceza tedbirlerine dönüştürülebilir veya hapis cezası ertelenebilir veya infazın ertelenmesine karar verilebilir.

Basit Yargılama Usulüne İtiraz

Basit yargılama usulüne konu olan davalara verilen kararların ardından davaya taraf olanların verilen karara itiraz etme imkânları da bulunmaktadır. Yapılacak olan itiraz üzerine karar veren mahkemece duruşma yapılır ve duruşma genel hükümlere göre devam eder. Söz konusu davaya taraflar gelmeseler bile 223’üncü maddeye göre duruşma yapılır ve tarafların gıyabında hüküm verilir.

Mahkeme, CMK’nın 251. maddesi uyarınca basit bir yargılamada verilen bir kararla bağlı değildir. Ancak, hakkında suç duyurusunda bulunulmayan kişiler tarafından itiraz edildiği durumlarda, ¼’lük indirim basit bir yasal prosedürde muhafaza edilir. Sanık lehine bir itiraz üzerine karar verilmesi halinde, bu sorular protesto etmeyen diğer sanıklara da uygulanabilirse, bu sanıklar da protesto etmiş gibi verilen kararlardan yararlanır.

Tüm hizmetlerimiz hakkında bilgi almak ve sorularınız için buraya tıklayınız.