İrtikap Suçu Nedir?

İrtikap Suçu, kamu görevlisinin yerine getirdiği görevin kendisine sağladığı yetkiyi kötüye kullanarak muhatap olduğu kişiden yarar sağlamaya ve yarar sağlamaya yönelik vaatler vermesiyle oluşur. İrtikap suçu görevlinin mağdurun iradesini etkilemesi sebebiyle oluşur.

İrtikap Suçu Şikayet Süreci ve Dava Zamanaşımı

İrtikap suçunun takibi şikayete bağlı oluşmaz. Yani soruşturma başlatılması için birinin gidip şikayette bulunması gerekmez. Bu yüzden savcılık irtikap suçunun işlendiğini öğrenir öğrenmez resen soruşturma başlatmalıdır. İrtikap suçunun zamanaşımı süresi 15 senedir. Eğer irtikap suçunun işlendiği 15 sene içinde savcılığa bildirilirse soruşturma ve kovuşturma yapılır.

İrtikap Suçunun Şartları Nelerdir?

İrtikap suçunu işleyen kamu görevlisidir. Bu nedenle ceza hukukunda “özgü suç” adı verilen suçlardandır. Yani sadece belirli kişiler tarafından işlenen suçlara özgü suç denir. Kamu görevlisi olmayan birinin irtikap suçunu işlemesinin mümkünatı yoktur. Eğer kamu görevlisi olmayan kişiler irtikap suçuna ortaklık ederlerse irtikap suçuna yardımcı olmak ve suça azmettirmek gibi iştirak hükümlerinden yararlanırlar.

Kamu görevlisi olarak kastedilen meslekler TCK’da şöyle açıklanmıştır:

Seçilen kamu görevlileri:

• Milletvekili
• Belediye Başkanı
• Belediye Meclis Üyesi

Yargı görevi yapan kamu görevlileri:

• Avukat
• Hakim
• Savcı
• Bilirkişi

Atanan kamu görevlileri:

• Kaymakam
• Vali
• Öğretmen
• Emniyet Müdürü
• Polis

İrtikap suçunun işleniş şekline göre faile verilecek ceza şiddeti de değişmektedir. İrtikap suçu üç farklı şekilde işlenebilir:

• İcbar (zorlama) Suretiyle İrtikap Suçu ve Cezası
• İkna Suretiyle İrtikap Suçu ve Cezası
• Hatadan Yararlanma Suretiyle İrtikap Suçu ve Cezası

İcbar Suretiyle İrtikap Suçu ve Cezası

İrtikap suçunun en çok işlenen şekli icbar suretiyle işlenmesidir. Kamu görevlisinin kamu görevinin sağladığı yetkiyi kötüye kullanması ve kendisine veya bir başkasına fayda sağlamaya, vaat etmeye zorlaması yani icbar etmesi, icbar suretiyle irtikap cezasını oluşturur. Kamu görevlisi görevi gereği etkili bir konuma sahiptir. Kamu görevinin verdiği yetkiyle etkili ve ayrıcalıklı bir konuma gelen kamu görevlisi kendisinde bulunan bu yetkiyi kötüye kullanarak mağduru kendisine yarar sağlamaya mecbur bırakır.

Burada önemli olan şey suçun icbar (zorlama) şeklinde işlenmiş olmasıdır. Fail mağduru kendisine yarar sağlamaya zorlar ve mecbur bırakır. Böylece icbar suretiyle irtikap suçunu işlemiş olur. Burada zorlamadan kasıt failin mağduru manevi cebir anlamında zorlamasıdır. Yani herhangi bir fiziksel zorlama (maddi cebir) kullanmaz.

Kamu görevlisinin mağdura uyguladığı manevi cebir belli bir noktaya ve şiddete ulaştığında irtikap suçunu meydana getirir. Mağdurda korkunun oluşması, kamu görevlisinin yarattığı zorlamadan kurtulamaması ve bu manevi cebirin etkisinden kolaylıkla kurtulamamış olması gerekir. İcbar (zorlama) suretiyle irtikap suçunun cezası ise 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır.

İkna Suretiyle İrtikap Suçu ve Cezası

Kamu görevlisi, görevinin sağladığı güveni ve yararı kötüye kullanarak gerçekleştirdiği hileli davranışlarla, kendisine veya başka bir kişiye fayda sağlanmasına ve bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi ikna eden kamu görevlisi ikna suretiyle irtikap suçunu işlemiş olur. İkna suretiyle irtikap suçu işleyen kamu görevlisi karşıdaki mağdura hileli davranışlar sergiler ve onun iradesini de etkisi altına almış olur.

Kamu görevlisinin irtikap suçunu işlemesi için yaptığı hareketlerin suçu işlemesine sebebiyet vermesi gerekir. Kamu görevlisinin basit bir şekilde tavsiyelerde bulunması veya hile yaratmayacak şekilde tavsiyeler vermesi ikna suretiyle irtikap suçunun işleniyor olduğu anlamına gelmez. Kamu görevlisi mağduru söz ile ikna edebileceği gibi yazılı sahte evrak kullanarak da ikna edebilir. İkna suretiyle irtikap suçunun cezası ise 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır.

Hatadan Yararlanma Suretiyle İrtikap Suçu ve Cezası

Bu suçta kamu görevlisi aktif konumda değildir. Mağdur farkında olmadan bir hata yapar ve kamu görevlisi de bu hatayı fark ettiğinde onun bu hatasından yararlanır ve menfaat temin eder. Suçun hatadan yararlanma suretiyle irtikap suçunu oluşturabilmesi için kamu görevlisinin hiçbir etkisinin olmaması gerekir. Mağdur kendi kendine hataya düşmeli ve kamu görevlisi de bunu fark ettiğinde hatadan yararlanmak için kendi çıkarına menfaat etmesidir. Bu suçun cezası ise 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.

Denetim Görevinin İhmali Suretiyle İrtikap Suçu ve Cezası

İrtikap suçu işlemeyen fakat işlenmesine göz yuman kamu görevlisi işlenen suçun ortağı olarak sorumlu tutulur ve cezalandırılır. Kamu görevlisini göz yumduğu irtikap suçlarından hangisi işlenmişse (icbar suretiyle, ikna suretiyle, hatadan yararlanma suretiyle) kendisi de o suçun cezası ile cezalandırılır.

İrtikap Suçu Erteleme

Erteleme, mahkeme tarafından verilen cezanın cezaevinde uygulanmasından şartlı olmak suretiyle vazgeçilmesidir.

HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması)

Fail hakkında verilen cezanın belli bir süre içerisinde bir sonuç doğurmaması, süreç içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde cezanın hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde kaldırılması davanın düşmesine sebep olur.

Adli Para Cezası

Türk Ceza Kanunu’nda suça karşın alternatif olarak düzenlenen bir yaptırımdır. Suçun adli para cezasına çevrilmesi, icbar veya ikna suretiyle işlenen irtikap suçunda cezanın miktarı yönünden mümkün değildir. Sadece hatadan yararlanma suretiyle işlenen irtikap suçu para cezasına çevrilebilir.

Tüm dava ve dosyalarınız için BİZİMLE İLETİŞİME GEÇİNİZ!