İşsizlik Maaşı Nedir? Nasıl Alınır?

Türkiye’de ve modern dünya ülkelerinin tamamına yakınında olağan çalışma yaşı 18 olarak belirlenmiştir. Çalışma yaşına erişmiş, eğitim hayatına devam etmeyen, çalışmasının önünde herhangi bir engel bulunmayan ve benzer şartları taşımasına rağmen çalışmayan kişiler işsiz olarak nitelendirilir. İşsiz kalan kişilerin bu süreçte ekonomik problemlerinin azaltılması amacıyla işsizlik maaşı kavramı ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda işsiz kalan kişilerin sağlık hizmetlerinden kesintisiz yararlanması ve geçim sıkıntısından korunması için belirli şartlar dahilinde ödeme yapılır.

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) vasıtası ile Türkiye’de aktif olarak kullandırılan işsizlik maaşını 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile belirlenen şartların tümünü taşıyan kimseler alabilir. İşsizlik maaşı almak istiyorsanız işten ayrıldığınız tarihten itibaren 30 günlük içerisinde İŞKUR şubelerinden biri vasıtası ile veya internet üzerinden başvuru yapmanız gerekir. Bu 30 günlük süre, mecburi durumlarda aşılması hâlinde hak düşürücü bir süre değildir. Fakat 30 günlük sürenin zorunlu sebeplerle aşıldığı durumlarda aşılan gün miktarı kadar hak sahipliğinden düşülür.

İşsizlik Maaşını Kimler Alabilir?

İşsizlik maaşına kimlerin hak kazanacağı İşsizlik Sigortası Kanunu ile belirlenmiştir. İşsizlik maaşı şartları şu şekilde özetlenebilir:

• Bir önceki çalışılan iş yerinden kendi isteğiniz ve kusurunuz olmaksızın ayrılmış olmanız gerekir.
• Ayrılmış olduğunuz işte en az 120 gün süre ile kesintisiz çalışmış olmalısınız.
• İşten ayrıldığınız tarihten önce son 3 yıl içinde toplam olarak 600 gün olarak işsizlik primi ödemenizin gerçekleşmiş olması, yani 600 gün boyunca sigortalı olarak çalışılmış olması gerekir.
• İşten ayrıldığınız tarihten itibaren 30 günlük süre içinde başvurunuzu gerçekleştirmelisiniz.

Bu şartları karşılayan herkes işsizlik ödeneğine başvurarak maaş alabilir. Maaşların ödenmesi hususunda belirli düzenlemeler mevcuttur. Bu ödenek, son alınan maaşın belirli bir yüzdesi olarak hesaplanmıştır. İşsizlik maaşı yüzde kaç sorusunun cevabı ise yine prime esaslı kazanç miktarına göre değişiklik gösterir. Bu ödenek herhangi bir vergi kesintisine tabi değildir, nafaka haricinde herhangi bir haciz veya kesintiye uğratılamaz.

Yalnızca ödenekten damga vergisi kesintisi yapılır. İşsizlik maaşı almak isteyen kimsenin işsizlik maaşı kodları hususunda da bilgi sahibi olması önem arz eder. SGK çıkış kodları, SGK sisteminde işten çıkışın hangi sebeple olduğunun belirtilmesini sağlayan bir sistem olarak ortaya çıkmıştır. 01 ile 50 arasında değişen bu kodlardan işçinin kusuru olmaksızın işten çıkış yapıldığına işaret eden kodlar, işsizlik maaşı alınmasını sağlar. Buna örnek olarak belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesini ifade eden 05 çıkış kodu gösterilebilir.

İşsizlik Maaşı Kaç Ay Alınır?

İşsizlik maaşı yalnızca belirli süreler için verilen bir maaş olup bir kimsenin ne kadar süre ile işsizlik maaşı alabileceğinin ölçütü İşsizlik Sigortası Kanunu ile belirlenmiştir. Buna göre İşsizlik maaşı başvuru aşamasında dikkate almanız gereken hususlardan ilki, işten ayrılma tarihinizden önceki son 3 sene içerisinde en az 600 gün sigorta priminizin yatırılmış olmasıdır.

Ödeneğin ne kadar süre ile tarafınıza verileceği de geçmişte kaç gün sigortalı olarak çalıştığınıza göre belirlenir. En az 600 gün ile 900 gün arasında sigortalı olarak çalışanlar, diğer şartları karşılamaları halinde 6 aya (180 gün) kadar işsizlik ödeneğinden faydalanabilir. 900 günden 1080 güne kadar sigorta prim geçmişi olanlar 8 aya (240 gün) kadar maaş alabilir. 1080 gün ve üstü çalışma geçmişiniz varsa üst sınır olan 10 aya (300 gün) kadar bu ödenekten faydalanabilirsiniz. 

İşsizlik ödeneğinden yararlandığınız süre içerisinde İŞKUR tarafından yeni bir iş teklifinin sunulması söz konusudur. Bu teklif sizin mesleki yeterliliğinize, ikamet bölgenize ve son çalıştığınız işte aldığınız ücrete uyumlu olmak zorundadır. İŞKUR tarafından yapılacak bu iş önerisinin uygun bir sebep öne sürülmeksizin reddedilmesi halinde işsizlik maaşınız kesilir.

İşsizlik ödeneğinden faydalanırken kayıt dışı olarak çalıştığınızın tespit edilmesi, emekli olmanız veya kurumun zorunlu tuttuğu eğitimlere katılmamanız, kurum tarafından yapılan çağrılara cevap vermemeniz halinde de ücretiniz kesilir. Hiçbir şart altında ödeme aldığınız süre, yasal yolla belirlenen hak sahipliğinizin süresini geçememektedir. İşsizlik ödeneğinden yararlanacağınız azami sürenin tamamı dolmadan yeniden işe girmeniz ve daha sonra tekrardan işten ayrılmanız halinde işsizlik maaşına yeniden başvurarak kalan hakkınızı kullanmanız mümkündür.

İşsizlik Maaşı Ne Zaman Yatar?

İŞKUR, her ay yapılan başvuruları bir sonraki ayın sonuna kadar değerlendirir. Hak sahibi kişilere maaş hakkı tanımlanması ile birlikte ödemeler, her ayın 5’inde başvuru sahibinin banka hesabına yapılır. Hesap numaranızı eksik, hatalı veya yanlış bildirmişseniz işsizlik ödemeleriniz size en yakın PTT şubesine yine aynı tarihte yapılır.

İşsizlik Maaşı Şartları Nelerdir?

İşsizlik maaşına ilişkin her türlü husus 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile düzenlenmiştir. İşsizlik ödeneğinden faydalanmaya hak kazanmak için temel şartlardan ilki iş sözleşmesinin sona ermesinden önceki 120 gün boyunca sigortalı olarak çalışmış olmanızdır. İkinci koşul, iş sözleşmesinin feshine kadarki 3 yıllık sürenin en az 600 günlük kısmında sigorta kaydınızın olmasıdır. Son koşul ise 30 gün içerisinde İŞKUR’a internet üzerinden veya şubeye giderek başvuru yapmanızdır.

Başvurunuzun onaylanması halinde işsizlik ödeneğinin kesintiye uğramaması için bazı detaylara dikkat etmeniz gerekir. Bunların başında İŞKUR tarafından gönderilen çağrılara uyulması, mesleki yeterliliğin, son alınan ücretin ve ikamet durumunun uygun olması halinde teklif edilen işlerin reddedilmemesi gibi hususlar yer alır.

Bunun yanı sıra düzenlenen kursların makul bir sebep olmaksızın reddedilmemesi, işsizlik ödeneğinden faydalanırken emekli olunmaması, ödenek alınırken kayıt dışı olarak çalışıldığının tespit edilmesi ve istenen bilgi ve belgelerin teslim edilmemesi şartları da bulunur.

 İş teklifinin reddi ve kayıt dışı çalışmanın tespiti halinde işsizlik ödeneği tekrar iade edilmemek üzere kesilir. Yapılan ödemeler yasal faizi ile ödeneği alan kişiden tahsil edilir. Diğer koşullarda ise ödeneğin kesilmesine sebebiyet veren koşulun ortadan kalktığı tarihten itibaren yeniden ödeme alınması mümkündür. İşsizlik ödeneğinin kesilmesi halinde genel sağlık sigortası primi de ödenmeyeceğinden büyük mağduriyetler yaşamamak adına belirlenen koşulları ve kuralları eksiksiz olarak takip etmeniz son derece önemlidir. 

İşsizlik Maaşı Nasıl Hesaplanır?

Ekonomik olarak güçlüğe sebebiyet veren işten çıkarma eyleminin ardından işsiz kalan kişiler işsizlik maaşı ne kadar sorusunun yanıtını arar. İşsizlik Sigortası Kanunu ile işsizlik maaşı hesaplama işleminin nasıl yapılacağı belirlenmiştir. Bu hesaplama sistemine göre yapılacak ilk işlem, işten çıkartılan sigortalının çalışmış olduğu son 120 gündeki prime esas kazancının tespitidir.

Bu miktarın tespiti ile kişinin günlük kazancı belirlenir. Günlük ortalama brüt kazanç miktarının %40’ı, işsizlik maaşı olarak ödenek almaya hak kazanan kişiye ödenir. Yasal düzenleme gereğince ödenecek olan işsizlik maaşı, yürürlükte olan brüt asgari ücret miktarının %80’i oranını aşamaz. 2024 yılı itibari ile bu miktar 15.880,54 TL’yi geçemez. Asgari ücretle çalışan bir kişi, yaklaşık olarak 7.940 TL işsizlik ödeneği almaya hak kazanır. Fakat işsizlik ödeneğine başvuran kişinin prime esas kazancı aylık 100.000 TL olsa dahi, üst sınır olan 15.880,54 TL’yi aşamayacağından dolayı bu şekilde ödeme alacaktır. 

İşsizlik ödeneğine ilişkin sürecin titizlikle ele alınması gerekir. Bu süreçte işsizlik maaşının alınmasına ilişkin merak ettikleriniz için danışmanlık hizmeti alabilir, uzman kadrosu ile hizmet veren Sinan Eroğlu Hukuk ve Danışmanlık Ofisi’ni ziyaret edebilirsiniz.