İşten Çıkarılan Belediye Personellerinin Hakları Nelerdir?

İdari teşkilatlar, zorunlu işlerin görülmesi adına vatandaşlar arasından, şeffaf olması ideal süreçler sonucunda istihdam sağlamak durumundadır. Genellikle belirli nitelikleri karşılayan kişilerin mülakat adı verilen bir dizi görüşmenin ardından kabulü ile idari kuruluşlarda işe başladıkları görülmektedir. Modern toplumlarda her geçen gün artan iş hayatına katılım ve geçimin zorlaşması, iş hukukunun temel ilkelerinin işçi lehine düzenlenmesine sebebiyet vermiştir.

Çalışma hayatına dahil olan işçinin sosyal hakları ile birlikte hukuki olarak öne sürebileceği haklar yasalarda yer bulmuştur. Bu yasal düzenlemeler, işçinin geçim zorunluluğu nedeniyle işverene karşı korunması gerektiği; işverenin sosyo ekonomik durumu itibarıyla işçiden güçlü durumda olacağı ve işçi tarafın suistimal edilmeye zorunlu durumu gereği daha açık olduğu düşünülerek işçi lehine yapılmıştır.

Haksız işten çıkarma gibi durumlar karşısında veya işten çıkarılma tehdidi ile karşılaşan işçinin suistimal edilmesi durumuna karşı getirilen hukuki düzenlemeler iş ilişkisinin işçi tarafına bir takım korumalar sağlamaktadır.

İşçi – işveren ilişkisi hakkında yukarıdaki değerlendirmeler yapılırken işveren tarafın özel kişi ya da Devlet İdaresine bağlı bir kuruluş olması temel ilkeleri değiştirmemektedir. Örneğin belediyeden çıkarılan işçiler, tıpkı özel sektör işçileri gibi işten çıkartılmaları haklı bir sebebe dayanmadığında bazı hukuki düzenlemelere dayanarak haklarını arayabilmektedir. Belediye tarafından iş akdine son verilen kişiler, işe iade ve kıdem tazminatı başta olmak üzere kendilerine tanınan belirli taleplerle yasal yollara başvurabilir. 

İş Kanunu ve Belediye Personelinin Hakları

Haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları, 4857 sayılı İş Kanunu’nda yapılan düzenlemeler ile belirlenmiştir. İş Kanunu, hem işçinin hem de işverenin yasal hak ve yükümlülüklerini düzenleyen bir yasa olarak İş Hukuku‘na ilişkin uyuşmazlıklarda uygulama alanı bulur.

İşçilerin hakları, alacakları ve sorumluluklarının yanı sıra her işverenin yapacağı işlemlerdeki usul ve esasları düzenleyen ilgili yasa çoğunlukla işçi lehine hükümler içerir. İşçinin işten nasıl çıkartılacağı, hangi nedenlerin taraflar için haklı fesih hakkı doğuracağı, feshin ardından öne sürülebilecek alacaklar, tazminatlara ilişkin detaylar ve bildirim süreleri ilgili kanunda açıkça belirtilmiştir. Toplu iş sözleşmeleri,  sendikal haklar ve belediye gibi idari kuruluşlar tarafından istihdam edilecek işçilerin hakları da ilgili kanun uyarınca incelenir. 

İşverenin Yükümlülükleri Nelerdir?

İşveren taraf, ister özel kişi olsun ister kamu iştiraki olsun bazı yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır. Bu yükümlülüklerin başında işçilerin yasal sınırlar içinde, insani koşullarda ve ücrete ilişkin asgari koşulların karşılanması gelir. Her işçi yaptığı iş karşılığı bir ücret almak zorundadır. Angarya ve kölelik, günümüzde suç olarak görülmektedir.

Ayrıca işçinin güvenliği, çalışma ortamının huzurunun sağlanması gibi zorunlu edimler de işveren tarafından yerine getirilmelidir. Bununla birlikte belediye işten çıkarma gibi örneklerde işverenin yükümlülüklerinden biri yasal bildirim usullerine ve sürelerine uygun şekilde, haklı sebebe dayalı olarak fesih gerçekleştirmektir.

Bir işçi, iş sözleşmesindeki hükümlere göre çalışma süresinin sona ermesi dışında sebepsiz yere aniden işten çıkartılamaz. İşverenin yapacağı feshi haklı kılacak sebepler ve fesih usulü İş Kanununda açıkça belirlemiştir. İşveren tarafından anılan yükümlülüklerin karşılanmaması durumunda işçinin hukuki yollara başvurması mümkündür.

Dava Süreci Nasıldır?

İş Kanununda sayılı haklı fesih sebeplerinden en az birinin var olmamasına rağmen işveren tarafından yapılan fesihler işçi tarafından yargı yollarına taşınabilir. Haksız işten çıkarılma tazminatı talep edebilecek olan işçi kişi, feshin haksız olduğunu ve yasal şartların oluşmadığını ileri sürerek işe iadesine karar verilmesini mahkeme yolu ile isteyebilir.

Dava süreci zorunlu arabuluculuk görüşmelerinin yapılması ve bir anlaşmanın gerçekleşmemesi ile başlar. Dava dilekçesinin sunulmasının ardından başlayan süreçte belediye tarafından verilecek cevap, süresinde olmalıdır. Tarafların iddia ve delillerini dilekçeleri ile öne sürmelerinin ardından duruşmalar gerçekleştirilir, gerek görülmesi halinde bilirkişi raporu istenir ve tanıklar dinlenir. Son olarak tüm dosya üzerinden yerel mahkeme uyuşmazlığa ilişkin kararını bildirir. 

İşe İade Davası

İşten çıkarılanların hakları hususunda akla gelen ve sıkça karıştırılan işe iade talepli davalar, İş Kanununun 20. maddesinde yer alan “İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir. Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir. 

Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Dava ivedilikle sonuçlandırılır. Mahkemece verilen karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde, bölge adliye mahkemesi ivedilikle ve kesin olarak karar verir.” şeklindeki hüküm ile açık bir yasal düzenlemeye kavuşturulmuştur. İşçi tarafından yasadaki şartların varlığı halinde işe aynen iade edilme talebi öne sürülebilecektir.

İşe iade davasında varlığı aranan şartlardan ilki, işe iade talep eden kişinin işçi sıfatını taşıyan ve İş Kanununa tabi olan kişilerden olması şartıdır. Davaya taraf edilecek işverenlikte en az 30 işçinin istihdam ediliyor olması ve davacı işçinin en az 6 aylık kıdeme sahip olması gerekir. Ayrıca belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışması gereken işçinin işveren vekili olmaması ve iş sözleşmesinin haksız şekilde işveren tarafından feshedilmesi şartı aranır.

Tazminat Hakları Nelerdir?

Haksız şekilde iş sözleşmesi feshedilen ve işinden olan belediye çalışanlarının da her işçinin olduğu gibi bazı tazminatlara hak kazanacağından söz edilmesi mümkündür. İşten çıkarılma tazminatı şartları yine İş Kanununda açıkça belirtilmiştir.

Bir işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için en az 1 yıl boyunca aynı işyerinde çalışmış olması gerekir. İhbar tazminatı ise işverenin fesih bildirim sürelerine uymamasından kaynaklanır. Ayrıca işçinin fesih öncesi ödenmemiş olan işçilik alacakları da dava konusu edilebilir.

İşe iade davası açmış ve davayı kazanmış bir işçinin nedensiz yere işe alınmaması durumunda ise dört ile sekiz aylık brüt ücret arasında işe başlatmama tazminatına hak kazanacağı kanunda yapılmış tazminat düzenlemelerinden biridir. 

Belediyeler ve Sendikalar

Sendika kavramı, birlikte aynı işkolunda çalışan işçilerin bir araya gelerek oluşturdukları ve haklarını aramak, seslerini duyurmak, kamuoyu oluşturmak, birbirlerine destek olmak gibi amaçlar doğrultusunda hizmet veren topluluklara denir.

Her işçinin sendikaya üye olma, sendikal faaliyetlerde bulunma ve üye olacağı sendikayı özgürce seçme hakkı mevcuttur. Belediyelerin idari kuruluşlar olması, belediye işçilerinin sendikal haklardan mahrum bırakılabilecekleri anlamına gelmemektedir. Memurlar ve belediye işçileri de kendi meslek örgütleri ile ilgili sendikalara üye olabilirler.

Sendikaların önemli fonksiyonlarından biri de toplu iş sözleşmelerini denetleyici kimliğidir. İşinden haksız yere edilen işçiler, kanunların kendilerine verdiği bu haklardan yararlanmak vasıtası ile mağduriyetlerini giderebilirler. Titiz çalışma ve uzmanlık gerektiren İş Hukuku uyuşmazlıkları, uzman avukatlarla çalışmayı gerekli kılar. Sinan Eroğlu Hukuk ve Danışmanlık Ofisi’nin müvekkillerine verdiği başarılı hizmet anlayışı takdir edilmektedir.