İstinaf Nedir?

Hukuki süreçlerin karmaşık yapısı ve mevzuat dilinin hukuki bir dile sahip olması, istinaf nedir? gibi sorunların sorulmasına sebep oluyor. İstinaf kavramı, mahkemelerin statüsüne ilişkin bir kavramdır. Mahkemelerde belirli bir hiyerarşik yapıya sahiptir. Adli, idari ve askeri mahkemelerden oluşan Türk yargı sistemi, askeri mahkemelerin kapatılmasının ardından ikili bir yapı içerisinde kalmıştır. Hem adli hem idari yargı sistemi üç dereceli bir yapıya sahiptir.

Bu üç dereceli yapı içerisinde;

• İlk dereceli mahkemeler,
• İstinaf mahkemeleri,
• Temyiz mahkemesi, yer alır.

Bu yapı aynı zamanda hiyerarşik bir yapıyı temsil eder. En altta ilk dereceli mahkemeler yer alırken en üstte temyiz mercii yer alır. Direkt olarak istinaf ya da temyiz merciine dava açılamamaktadır. Kendisinden önce gelen mercie başvurulması ve oradan bir karar çıkması zorunludur. İstinaf merciine başvurmak için ilk dereceli mahkemelerde görülmüş bir dava olması ve bu dava hakkında nihai bir karar verilmiş olması şarttır.

Bu şartın yerine getirilmesinin ardından istinaf yolu açılır ve başvurmak bir hak doğar. Bu hakkında kullanılması ise belirli bir süreye tabidir. Aksi halde hak düşer ve istinafa başvurma imkanı ortadan kaybolur. İlk dereceli mahkemeler her il düzeyinde kurulmuşken iken istinaf mahkemeleri bazı illerde bulunmaz. Birden çok ili kapsayabilen istinaf mahkemeleri genel olarak nüfus yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde kurulmuştur.

İlk derece mahkemesinde görülmüş bir dava hakkında karar çıktığı andan itibaren kararın hukuka uygun olmadığını düşünen kişi istinafa başvurabilir ve dava konusunun yeniden görülmesini talep edebilir. İstinaf mahkemesi bazı konularda son karar merciidir ve kararları kesindir. Kararlarının kesin olması itiraz edilemeyeceği anlamına gelir. Ancak, bu durum oldukça istisnaidir. İstinaf mahkemesinin aldığı pek çok karara itiraz edilebilir ve dava konusu bir üst merci olan temyize taşınabilir.

İstinaf Kaç Ay Sürer?

Bir dava konusunun istinafa taşınmış olmasıyla birlikte dava bir üst mercie taşınmış olur. Davanın konusuna, tarafların sayısına, elde edilmesi düşünülen delillerin ne kadar süre ile toplanacağına göre istinaf davasının ne kadar süreceği değişebilir. İstinaf merciine başvurma süresi ise davanın hangi yargı merciini ilgilendirdiğine göre değişiklik gösterir.

Adli ve idari yargı kollarına ayrılmış olan Türk hukuk sisteminde istinafa başvurma süresi ilk derece mahkemesinin aldığı nihai karar ile başlar. İki yargı kolu için de sürenin başlangıcı aynıdır. Ancak, istinaf merciine başvurma hakkındaki süre değişiklik gösterir. Adli yargı kolundaki istinaf mahkemeleri, bölge adliye mahkemeleri; idari yargı kolundaki istinaf mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri olarak bilinir.

Adli yargı koluna giren bir davada, ilk derece mahkemesinin dava hakkında nihai kararını açıklaması ve bu kararı ilgililere tebliğ etmesinin ardından başlayan istinaf süresi 2 haftadır. İdari yargı koluna giren bir davada, ilk derece mahkemesinin dava hakkında nihai kararını açıklaması ve açıkladığı nihai kararı ilgililere tebliği etmesinin ardından başlayan istinaf süresi ise 30 gündür.

İlk derece mahkemeleri de hukuki düzenlenmelere bağlıdır. Bu bağlılık nedeniyle alınan nihai kararın gerekçelerini sıralamak zorundadır. Aynı zamanda, ilgilere ne kadar süre içerisinde itiraz edilebileceğini ve istinaf ya da temyiz gibi kanun yollarına başvurmak için ne kadar süreye sahip olduğunu açıklar.

Davanın İstinafta Olması Ne Demek?

Bir davanın istinaf merciinde olması, dava hakkında kesin bir hüküm verilmediğinin göstergesidir. Bir dava hakkında İlk derece mahkemesi tarafından verilen nihai karar, esasen bir kesin hüküm değildir. Bir dava kararının kesinleşmesi için konusuna göre ya istinaf ya da temyiz mercii karar vermelidir. Bu mercilerin verecekleri karar sonrasında ise bir dava konusu hakkında kesin hüküm verilmiş olur.

İstinaf ya da temyiz merciine başvurmak için tanınan sürenin kaçırılmış olması ya da bu süre içerisinde gerekli kanun yolu başvurusu yapılmamış olması da ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu nihai hükmün kesinleşmesine yol açar. İstinaf mercii ya da bölge adliye/idare mahkemesi, vereceği karar da ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu karara bağlı değildir. İlk derece mahkemesi ile aynı kararı verebileceği gibi, ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu kararı bozabilir.

Davanın konusuna göre de dava hakkında bizzat kendisi de karar oluşturabilir. Bu durum, istinaf merciinin sadece hukuki inceleme yapmadığını, aynı zamanda esas ilişkin bir inceleme yaptığının da göstergesidir. Ancak, temyiz mercii sadece hukuki ya da şekli inceleme yapabilir ve sadece bu doğrultuda karar çıkartabilir. Esasa ilişkin bir inceleme yapamaz. Kararı onama ya da geri gönderme yetkisi vardır.

İstinaf Kararı Ne Demek?

İstinaf mercii, dava konusuna göre son yetkili mahkeme olabildiği gibi temyiz merciden önce gelen ve kararları temyiz edilebilen bir mahkemedir. İstinaf mercii, ilk derece mahkemesinin üzerinde yer alan ve ikinci dereceli mahkeme olarak geçer.

İlk derece mahkemesinde görülen bir davada çıkan kararın istinaf edilmesi sonrasında bölge adliye/idare mahkemesinin alabileceği kararlar arasında;

• Kararın kaldırılması ve dosyanın ilk derece mahkemesine gönderilmesi,
• Reddedilen bir davanın kabul edilmesi,
• Kabul edilen bir davanın reddedilmesi,
• Kararın düzeltilmesi,
• İstinaf başvurusunun reddedilmesi, gibi kararlar bulunur.

İstinaf mercii aldığı her bir kararı gerekçelendirmek zorundadır. Bölge adliye/idare mahkemesi tarafından verilecek her bir kararın belirli unsurları vardır. Ancak, vereceği kararın sahip olduğu unsurların gerçekleşmesi durumunda o kararı verebilir. İlk derece mahkemesi, tekrardan kendisine gönderilen dava dosyasında istinaf merciinin vermiş olduğu karar ile bağlı değildir.

İlk derece mahkemesi istinaf merciinin aldığı kararı yerinde bulur ise dava hakkındaki kararını istinaf merci kararı lehinde revize edebilir. Diğer bir seçenekte ise ilk derece mahkemesi, istinaf merciinin aldığı kararı doğru bulmuyor ise kendi aldığı kararda ısrar edebilir.

Diğer tüm dava ve sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.