Katalog Suçlar

Hukuk; toplumun içinde yaşadığı düzeni korumak, vatandaşların güvenliğini ve özgürlüğünü sağlamak, insanın onurlu bir yaşam sürmesine olanak sağlamak gibi amaçlarla yürürlüğe koyulan haklar ve kurallar bütünüdür. Ceza hukuku da bu bağlamda gelişen ve yasalar vasıtası ile suç olarak belirlenen eylemleri hayata geçiren kişilerin cezalandırılması vasıtası ile toplumun sürdüğü güvenli hayatın devam ettirilmesini amaçlayan bir hukuk dalıdır. Kanunlarda suç olarak yer almayan hiçbir eylemden dolayı bir kişinin cezalandırılması mümkün değildir. Hukukun temel ilkelerinden birine göre kanunsuz suç ve ceza olamaz. 

Bu bağlamda ceza hukuku yargılamasında mahkeme süreci devam ederken delil elde edilmesi veya suç işlediği hakkında ağır bir şüphe bulunan kişinin firar etmesinin engellenmesi gibi amaçlarla bazı koruma tedbirleri geliştirilmiştir.

Koruma tedbirleri; yasada yer aldığı şekliyle gözaltı, yakalama, el koyma, tutuklama, adli kontrol şartı, iletişimin denetlenmesi, teknik araçlar vasıtasıyla inceleme yapılması, gizli soruşturmacının atanması olarak belirlenmiştir. Katalog suç, halk arasında yaygın olarak farklı şekilde kullanılsa da hukuki anlamda CMK’de yer verilen koruma tedbirlerinin uygulanabileceği suçlara verilen isimdir. 

Katalog Suç Nedir?

Katalog suç nedir sorusu ile ceza hukuku alanında çalışan hukukçular sıkça karşılaşmaktadır. Bu suçlar, koruma tedbirlerine mahkemeler tarafından başvurulabilmesi için gerekli şartları taşıyan suçlar olarak tanımlanır. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda birden fazla koruma tedbiri belirlenmiş ve her koruma tedbirine ilişkin ayrı bir katalog suç listesine yer verilmiştir.

Örneğin; ilgili kanunun 100. maddesi tutuklama koruma tedbirini düzenler ve bu güvenlik tedbirine ilişkin katalog suçların hangileri olduğunu sayar. CMK’de yer alan koruma tedbirleri ve bu tedbirlerin uygulanacağı katalog suçların belirlendiği maddeler ise şu şekildedir: 

Tutuklama kararı ve belirlenen katalog suçlar (CMK m.100)

El koyma kararı tedbirine ilişkin katalog suçlar (CMK m.128)

Posta yoluyla gönderilen gönderilere el koyulması ve katalog suçlar (CMK m.129)

Şirketlere kayyım atanmasının esasları ve buna ilişkin katalog suçlar (CMK m.133)

İletişim araçlarının dinlenmesi, kayıt edilmesi koruma tedbiri ile ilgili katalog suçlar (CMK m.135)

Gizli soruşturmacının atanması ve katalog suçlar (CMK m.139),

Teknik araç incelemesi ile katalog suçları (CMK m.140),

Kaçak kişinin mallarına, haklarına ve alacaklarına el konulmasına ilişkin katalog suçlar (CMK m.248)

5651 sayılı kanunda düzenlenen katalog suçlar

Anılan maddelerde yapılan düzenlemeler incelendiğinde işlenen suçun katalog suçlardan olması gerekliliği güvenlik tedbirlerinin uygulanabilirliği açısından bir koşul olarak öne çıkmaktadır. Fakat her somut olayda tedbir uygulanması için ilgili suçun katalog suçlar arasında sayılması zorunlu değildir. Örneğin; tutuklama tedbirinin uygulanması için aranan şartlar suçun sayılan katalog suçlardan biri olması ve suçun işlendiğine veya tekrarlanacağına ilişkin kuvvetli bir şüphenin varlığıdır.

Hakim, işlenen suçun katalog olarak belirlenen suçlardan olmaması hâlinde de tutuklamaya karar verebilir, fakat buna ilişkin şartlar daha zorlaştırılmıştır. Katalog dışı suçlardan olan bir suç hakkında tutuklama kararı verilebilmesi için suça ilişkin somut delillerin ve kuvvetli şüphenin bulunmasının yanında suçlunun firar edeceği, delilleri karartacağı gibi hususlarda da önemli bir sorunun varlığı gerekir.

Özetle, katalog suçlarda koruma tedbirlerinin uygulanması bir karine olarak kabul edilirken katalog dışı suçlarda tedbir uygulanması için istisnai durumların gerçekleşmesi gerekir. 

Katalog Suçlar Nelerdir?

Katalog suçlar nelerdir sorusuna yanıt vermeden önce bir suçun katalog kapsamında bulunmasının neticesinin incelenmesi gerekir. Kanunlarda yer alan bir suçun koruma tedbirleri açısından katalog suçlar arasında sayılması, o suçu işleyenlerin ilgili koruma tedbiri ile muhatap olmasının önünü açar. Örneğin; iletişimin denetlenmesi tedbiri kapsamında sayılan suçlardan birini işleyenlerin telefonları dinlenebilir ve elde edilen bilgiler yargılama esnasında kullanılabilir.

Olağan koşullarda katalog suçlar dışında kalan bir suç için telefon dinlenmesi ile elde edilen deliller hukuka aykırı olarak ele geçirildiğinden dolayı hüküm ifade etmeyecek katalog suçlar hakkında bu şekilde edinilen bilgiler delil teşkil edecektir. Bu ve benzeri durumlar ışığında CMK’de yer alan tedbirlerin en yaygınlarına ilişkin olarak düzenlenen katalog suçlar şu şekilde incelenmelidir: 

CMK’nin 100. maddesi ile düzenlenen tutuklamaya ilişkin katalog suçlar: Kasten adam öldürme suçu, soykırım ve insanlığa karşı suçlar, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, kasten yaralama suçu ve özgü diğer halleri, cinsel saldırı suçu, çocukların cinsel istismarı, hırsızlık ve gasp, uyuşturucu madde imalatı ve ticareti, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar ve TCK dışındaki sair kanunlarla düzenlenen bir takım suçlardan ibarettir.

CMK’nin 128. maddesi ile düzenlenen el koyma kararı tedbirine ilişkin katalog suçlar:  Devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, soykırım ve insanlığa karşı suçlar, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, organ ticareti, hırsızlık suçu ve yağma, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık suçu, hileli iflas, uyuşturucu madde imalatı ve ticareti, parada sahtecilik,  suç işlemek amacıyla örgüt kurma, fuhuş suçu, ihaleye fesat karıştırma suçu, edimin ifasına fesat karıştırma suçu, tefecilik, zimmet suçu, irtikap suçu, rüşvet suçu, devlet sırrını ele geçirme ve casusluk suçları ile sair kanunlarda yer alan suçlar.

CMK’nin 135. maddesi ile düzenlenen iletişimin dinlenmesi tedbirine ilişkin katalog suçlar: Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, organ ticareti, kasten öldürme, işkence, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, hırsızlık, yağma ve nitelikli dolandırıcılık, uyuşturucu madde imalatı ve ticareti, parada sahtecilik, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, fuhuş, ihaleye fesat karıştırma, tefecilik suçu, rüşvet, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçu, devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak , anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar.

Katalog Suçların Cezası Nedir?

Katalog suçlar, Türk hukuk sisteminde özel bir yere sahip olan ve toplum düzenini ciddi şekilde tehdit eden suçlardır. Bu suçların işlenmesi durumunda Ceza Muhakemesi Kanunu’nda öngörülen koruma tedbirleri daha kolay bir şekilde uygulanabilir. Katalog suçlar için daha ağır cezai yaptırımların öngörüldüğünü söylemek de mümkündür.

Buna göre katalog suç olarak tabir edilen suçların ve bunların gerçekleşmesi durumunda uygulanacak koruma tedbirlerinin hukukun üstünlüğü ilkesine uygun olarak toplumun güvenliğini ve düzenini koruma amacını taşıdığı söylenebilir. Örneğin; insan öldürme suçunu işlediğine dair somut deliller olan bir kişinin mahkeme süreci boyunca özgür bir şekilde toplum içerisinde dolaşmaya devam etmesi kamu düzenini doğrudan etkileyecek ve telafisi güç sorunlara yol açabilecektir. 

Farklı tedbirlere ilişkin pek çok katalog suç belirlenmiş olduğundan dolayı her bir suçun cezası ayrı ayrı incelenmelidir. Birkaç örnek vermek gerekirse; tutuklama tedbirine ilişkin belirlenen katalog suçlardan olan kasten adam öldürmenin cezası müebbet hapis, gizli soruşturmacı görevlendirilmesi tedbirine ilişkin katalog suçlardan silahlı örgüt kurma suçunun cezası 10 ile 15 yıl arası hapis, teknik takip tedbirinin uygulanacağı suçlardan parada sahtecilik için ise 2 yıl ile 12 yıl arası hapis ve on bin güne kadar adli para cezasıdır.

Katalog suç cezaları, diğer cezalara göre suçlunun daha uzun süreler hürriyetten yoksun kılınmasını veya adli para cezasına çarptırılmasını içerir. Bunun sebebi ise güvenlik tedbirlerinin uygulandığı suçların doğal olarak daha ağır cezaları gerektiren suçlar olmasıdır. 

Ceza yargılaması süreçleri hem suçtan zarar görenler adına hem de tarafına suç isnat edilen sanık veya şüpheliler adına oldukça önemlidir. Soruşturma ve yargı süreçlerinin neticesi kişiyi yüksek adli para cezaları ile karşı karşıya bırakabileceği gibi hürriyetinden yoksun da bırakabilir. Bu sebeplerle ceza hukuku alanında uzman yardımı almak oldukça önemlidir. Bu noktada Sinan Eroğlu Hukuk ve Danışmanlık Ofisi ile ceza davalarınızı en iyi şekilde yönetebilirsiniz.