Menfi Tespit Davası Nedir?

Menfi tespit davası nedir? Sorusuna verilecek olan en doğru cevap gerçek ile örtüşmeyen veya gerçek olmana bir alacak ya da geçerli olmayan hukuki bir olay nedeni ile icra takibi, haciz işlemine maruz kalan borçlu kişinin bu borcun gerçek ile örtüşmediğini ispatlaması amacı ile açılan dava olarak adlandırılmasıdır.

Menfi tespit davası hukuk mahkemeleri kanununun altı bin yüz sayılısı yüz altıncı maddesinde ve buna ek olarak icra iflas kanununun yetmiş ikinci maddelerine kendine yer edinmiştir.

Menfi tespit davaları bu kanunlar içerisinde edindiği duruma göre iki ayrı ana başlık altına alınmıştır. Bu başlıklar müspet ve menfi olarak ayrı ayrı ele alınmış dava tipleridir.

Menfi Tespit Davası Görevli Mahkeme

Menfi tespit davalarında Türk Ceza Kanununda düzenlenen maddelere istinaden görevli mahkeme hukuk mahkemeleri kanunu ikinci maddesince asliye hukuk mahkemeleri aracılığı ile yürütülmelidir. Menfi tespit davaların tespit davası türünden olduğundan dolayı tespit davası hüküm koşulları ile birlikte izah edilmesi yükümlülüğü taşır.

Bu koşulların ayrılış biçimleri yüz altıncı maddede ise şu şekilde belirlenmiştir:

• Tespit davası aracılığı ile mahkemeden, hakkın ya da hukuki durumun varlık durumunun olup olmadığı belirlenmesi talep edilerek başlanır.
• Tespit davası açan şahsın ceza kanunlarında belirtilen bazı durumlar haricinde davayı açmaya hukuken yarar sağlayan hakkı bulunmak zorundadır.
• Maddi gerçekler sadece kendi başlarına açılan davanın konusunun olmayacağının bilinmesi gerektiğinden dava konusunu oluşturmayacağıdır.

Menfi Tespit Davası Açma Süresi

Hukukta belirtildiği üzere her dava için açılmasına gerek taşıyan başvuru süreci bulunduğu üzere menfi tespit davalarının da belirli bir süre içerisinde açılma zorunluluğu bulunur. Bu süre aşıldığı taktirde davanın açılma hakkı kaybedileceği gibi kişinin dava açma hakkı da silinecektir.

İcra ve iflas kanunun yetmiş ikinci maddesi gereğince dava açma süresinde herhangi bir dava açma süresi bulunmamasına rağmen seksen dokuzuncu maddesinde belirtildiği üzere menfi tespit davaları on beş (15) gün içerisinde açılması zorunlu hale getirilmiştir.

Menfi Tespit Davası Dilekçe Örneği

Menfi tespit davaları savcılığa verilecek olan başvuru dilekçesi aracılığı ile açılabilir. Bu dilekçe içerisinde başlık olarak bulunulan il ya da ilçenin adı en başta kullanılarak sonun asliye hukuk mahkemesine yazılmalıdır.

Mahkeme başlığı atıldıktan sonra alt başlık olarak davanın durumu ile alakalı ihtiyati tedbir taleplidir yazısı ile birlikte maddeler halinde sıralanma tarzında sırası ile;

• İcra dosya numarası,
• Davacının adı soyadı,
• Dava açan kişinin adresi,
• Atanmış ise vekilinin adı soyadı,
• Adresi,
• Davalı kurum ya da kişi,
• Davalı olan kişi ya da kurumun adresi,
• Dava konusu alt alta sıralanarak belirtilmesinin ardından davaya ilişkin açıklamalar başlığı altında açıklamaların yazılması gerekir.

Dilekçeye bu yazılanlara ek olarak sırası ile hukuki nedenler, deliller, netice ve talep başlıkları da eklenerek, mahkemeden istenilen taleplerinde yazılması ile davacı vekili ya da davacının imzası ile başvuru yapılır.

Menfi Tespit Davası Nerede Açılır?

Menfi tespit davaları, dava takibini gerçekleştiren icra dairesinin bulunduğu il ya da ilçenin asliye hukuk mahkemesinin yanı sıra dava açacak kişinin ikamet adresinin bulunduğu il ya da ilçedeki asliye hukuk mahkemelerinde de açılabilir.

İlgili asliye hukuk mahkemesine davacı ya da davacı vekilinin menfi tespit davası dilekçesi ile başvuru yapması sonucu dava açılabilir. Dava başvuru yapılan asliye hukuk mahkemesi aracılığı ile sonuca bağlanır.

Menfi Tespit Davası Zaman Aşımı

Menfi tespit davalarının yasalarda herhangi bir zaman aşımı süresi belirtilmediğinden dolayı zaman aşımı söz konusu olmamıştır. Davanın içeriği, konusunu oluşturan durumlara göre zaman aşımı süresi mahkeme tarafından belirlenir.

Menfi Tespit Davası Harç ve Masrafları

Açılan veya açılacak olan her dava için mahkemeler tarafından belirlenen harç ücreti ve masraflar davacı tarafından karşılanmak zorundadır. Menfi tespit davalarında da yatırılacak olan harç ve masraflar dava türüne göre değişiklik gösterir. Davanın ilerleyen süreci içerisinde mahkeme tarafından yapılacak olan tebligat, bilirkişi ve keşif masrafları da davacı tarafından ek olarak ödenmelidir.

Bunlara ek olarak davanın sonuçlanması üzerine vekalet ücreti dava bitişinde yasal oranlar dikkate alınarak hesaplanacak ve davacının bu masrafları karşılamasının zorunluluğu kendisine bildirilerek dava sonuca ulaştırılır. Menfi tespit davalarının değerine göre artış ya da azalma gösteren ücretlerin ödenmesi büyük bir dikkat ile mahkeme tarafından takip edilir.

Menfi Tespit Davası Sonucu

Menfi tespit davası alacaklının çıkarı doğrultusunda sonuçlanır ise mahkemece koyulan ihtiyati tedbir kararı yine mahkeme kararı ile kaldırılır. Mahkeme tarafından verilen hüküm kesinleştikten sonra ihtiyati tedbir kararı dolayısı ile alınacak olan miktarın alacaklıyı zarara uğratmış koşulu göz önünde bulundurulduğunda alacaklının zararı davacı tarafından en az yüzde yirmi olmak üzere karşılanmak zorundadır.

Eğer açılan dava davacının lehine sonuçlanır ise mahkeme tarafından icra takibi durdurulur. Hükmün onaylanması halinde ise icra takibi ve işlemleri boşa düşerek eski duruma iade edilir.

Nitelendirilen borcun gerçek olmamasının ispatlanması durumunda dava açan borçlunun dava sonucunda uğradığı zararların davalı tarafından karşılanmasına karar verilir. Mahkeme süresince ya da öncesinde borcun bir kısmı ödenmiş işe ödenen miktar ödeyen tarafa iade edilir.

Sık Sorulan Sorular

Menfi tespit davalarında davayı açan davacı ve davalı tarafından akıllarda bazı sorular oluşturabilir. Bu sorular şu şekilde sıralanır:

Menfi Tespit Davasında Neler Talep Edilir?

Alacaklı kişi ya da kurum borçlu hakkında icra takibi başlatabilir. Başlatmış bulunulan icra takibinden önce açılan menfi tespit davası, dava ile ilgilenen mahkemeden ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep ederek takibe düşen icranın durdurulmasını mahkemeden talep edebilir.

Menfi Tespit Davası Nasıl Kazanılır? Menfi Tespit Davası Teminat Ne Kadar?

İİK’nın yetmiş ikinci maddesinin ikinci fıkrası gereğince icra takibi başlatılmadan önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkemeden bulunacağı talep doğrultusunda alacaklının miktarından yüzde on beşinden yüksek olmak üzere teminat yatırılmasına karşılık olarak icra işlemlerinin durdurulmasına ve ihtiyati tedbir kararının çıkartılması talep edilebilir.

Menfi Tespit Davasında Takip Durur mu?

Açılmış olan menfi tespit davasının davacının sunduğu deliller ve talepler doğrultusunda davacı için olumlu yönde sonuçlanması sonucunda takip mahkeme tarafından hemen durdurularak hükmün kesinleşmesinin ardından icra takibi direk olarak iptal edilir. Bu şekilde sonuçlanan davalarda davacının dava gider masraflarının yüzde yirmi altında olmamak üzere bir kısım ücretin ya da dava ücretinin tamamının davalı taraftan alınması hükmü de söz konusu ihtimaller arasında yer almaktadır.

Sonuç

Açılan menfi tespit davası alacaklı için olumlu yönde sonuçlanması durumunda mahkemece verilen ihtiyatlı tedbir kararı mahkeme aracılığı ile kaldırılır. Ve bu süreç içerisinde alacaklının zararı yine mahkemenin belirleyeceği yüzdelik oran ile telafi edilir.

Mahkemede alınan sonuç davacı lehine sonuçlanmış ise başlatılan icra takip kararı mahkeme kararı ile kaldırılarak iptal edilir. Mahkeme süresince ya da mahkemeden önce ödenen miktar var ise mahkemede ispat edildiği durumda davacı tarafın zararını karşılamak amacı ile davacıya iade edilmesi kararı çıkabilir. Bu duruma ilaveten davacının dava masraflarının tamamı ya da bir kısmı davalıdan alınabilir.