Sigorta Sözleşmesinde Tarafların Hak ve Borçları

Sigorta sözleşmesi neredeyse her vatandaşın belli bir dönemde ihtiyacı olan bir sözleşme türüdür. Bu sözleşme TTK yani Türk Ticaret Kanunun maddesinde tarifi yapılan bir sözleşme türü olup özel hukuka bağlı olarak borçlar hukuku üzerinden düzenlemektedir.

Sigorta sözleşmesi nedir diyecek olursanız sigorta sözleşmesi, sigorta ettiren ve sigortacı olarak iki ayrı tarafı içinde bulunduran, sigorta ettirenin başına para ile ölçülebilir bir zarar yahut tehlike (riziko) geldiğinde sigortacıya ödediği prim ile kendi menfaatine karşılık olarak ödeme yetkisi vermesi işi olarak tanımlanabilir.

Bunun için sigorta ettiren ve sigortacı olarak her iki tarafın da sözleşme üzerinde belli başlı hak, borç ve sorumlulukları doğar. Yazının devamından bu konu hakkında detaylı bilgi elde edebilirsiniz.

Sigorta Ettirenin Hak Ve Borçları

Taraflar arasında sigortacıya prim yatırmakla görevli olan sigortalı tarafın sigorta sözleşmesi içindeki hakları şöyledir.

Sigorta ettirenin hakları:

• Sigorta şirketinin sigorta ettirene yönelik yapması gereken aydınlatma yükümlülüğünü yerine gelmemesi durumunda sigortacı tarafın sözleşmeye itiraz etme hakkı bulunur.
• İlk primin ödenmediği durumlarda 3 ay içinde sigorta şirketinin bir eylemde bulunmadığı durumlarda sigortalı tarafın sözleşmeden cayma hakkı vardır.

Bu gibi sözleşme hakları sigorta sözleşmeleri adına süreci daha kolaylıkla yönetmek için Türk Ticaret Kanununca sözleşmedeki taraflara verilmiş olup sürecin hukuki anlamda doğru bir biçimde sürdürülmesini amaçlar.

Zarar Sigortalarında Prim Ödeme Borcunun Temerrüdü (ttk m.1434)

Bu konu ilk prim ve sonraki primlerin ödenmemesi olarak iki kısma ayrılabilir. ilk prim ödemediğinde sigortalı tarafın ilk üç ay sözleşme üzerinde bir cayma hakkı tabiidir. Bu dönem içinde sigortacının bir eylemde bulunmadığı, ödemenin istenmemiş olduğu durumlarda sigorta sözleşmesi iptal olur.

Devamındaki primler için bir takipsizlik meydana geldiğinde ise Türk Ticaret Kanunu tarafından sigorta şirketine sözleşmeden çekilme, sözleşmeyi sona erdirme hakkı sunulmuştur.

Bunun yanında sigortalıya, noter ile iletilebilecek 10 günlük süre de tanınabilir. Sürenin sonunda prim hala ödenmediyse sözleşme iptal olmuş olur. Aynı zamanda bu dönem içinde sigortalı taraf 2 kez ihtar görmüş ise sigortacı tarafından sözleşme fesih durumuna getirilebilir.

Sigorta Ettirenin Görevleri

Başına gelebilecek maddi karşılığı olan durum için sigorta şirketine prim yatıracak olan taraf, sigorta ettiren yani sigortalı tarafın sözleşme üzerinde belli başlı hak ve yükümlülükleri vardır bunlar arasındaki haklar şu sırayla listelenebilir.

Sigorta ettirenin yükümlülükleri:

• Beyan yükümlülüğü: Sigorta sözleşmesi içinde bulunan bir aydınlatma ihbarı da denebilecek bu yükümlülük, sigorta ettiren taraf sigortacıya riziko hakkında bilgi vermesi işidir. Bu sayede sigorta şirketi sözleşme koşullarını tartarak kendince taraf olup olmayacağı konusunda bir karar varır.
• Prim ödeme borcu: Bu sözleşme üzerindeki sigorta ettiren tarafın temel olan yükümlülüğüdür. Bu yükümlülük aldığı hizmet karşılığında zorunlu olarak yerine getirmesi gerekli olan bir borçtur.
• Bilgi verme ve araştırma yapılmasına izin verme sorumluluğu: Sigorta sözleşmesi içindeki bu madde rizikonun gerçekleşmesinin ardından hasar raporunun doğru ve kolaylıkla hazırlanması için sigorta ettirenin sigorta şirketine sağladığı kolaylıkla, bilgi edinme ve araştırma yapılma izni verilmesi yükümlülüğü olarak tanımlanabilir.
• Zararı önleme, azaltma ve sigortacının Rücu haklarını koruma sorumluluğu: Rizikonun gerçekleştiği yahut gerçekleşme riski yüksek bulunduğu her durumda sigorta şirketi adına önlem alarak davranma noktasında büyük bir sorumluluğa sahiptir. Sigorta sözleşmesi adına rücu hakları için imkanları doğrultusunda gerekli önlemlerde bulunulmalıdır.

Bu maddeler genel olarak sigorta ettirenin borçları olarak sıralanabilir. Sigorta ettiren taraf yani sigortalı kişi primini doğru ve eksiksiz bir biçimde yatırır ve yukarıdaki listelenen maddeleri yerine getirirse sigorta sözleşmesi için üzerine düşen görevleri yapmış olur.

Sigortacının Hakları (TTK. m. 1445)

Sigorta sözleşmesi işlemeleri için gerekli olan taraflardan, sigortayı koruyarak gerekli durumlarda kullanılması için yetkiye sahip tüzel kişi “sigorta şirketi” olarak da tanımlanan sigortacıdır. Sigorta şirketi tarafının da belli başlı hakları ve yükümlülükleri vardır. Bu hak ve yükümlülükler şu şekilde liste edilebilir.

Sigortacının hakları:

• Sigorta priminin düzenli olarak yatmaması durumunda kanun tarafınca sigortacı tarafa sigorta sözleşmesini feshetme hakkı tanınır.
• Sigortalı taraf sigorta sözleşmesi dönemi içinde iki kez ihtar görmüşse sigorta şirketi sözleşmeyi feshedebilir.

Gibi haklar sigortacı ve sigorta ettiren arasındaki sözleşme adına yararlı ve direkt olarak çözüme yönelik olarak tasarlanmış Türk Ticaret Kanununun taraflara sunduğu haklardandır.

Sigorta Hukukunda Yaptırım (ttk. m. 1439)

Yanıltıcı bilgi verme, doğru olmayan maddeleri içerme, aydınlatma hükümlülüğü yerine getirmeme ve bilgilendirme işlemi gerçeğe aykırı bir biçimde yapılmış işse sigorta ettirenin bu konudaki tavrı önemlidir. Sigorta ettiren sigorta şirketine bu gibi durumlarda, eğer zarar uğramışsa, tazminat davası açabilir yahut sözleşmeyi iptal edebilir.

Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonraki Görevler

Riziko gerçekleştikten sonra sigorta şirketi araştırma, bilgi edinme gibi haklarını kullanarak bir hasar tespit çalışmasına dahil olur. Böylece ödenecek tutar ve tazminat süreci başlatılır. Bu sayede sigortalının sigorta şirketine prim ödeyerek verdiği hakkı sigorta şirketi alanda aktif olarak kullanır. Yine bu safhada sözleşmenin karşılıklı gerekliliklerine tabii kalınır.

Sigortacının Sorumluluğu Ne Zaman Başlar?

Sigortalı tarafından primin ödenmesiyle başlayan sigortacı sorumluluğunun yükümlülüklerinde ilki rizikoyu taşıma görevidir. Ardından sigorta şirketi, aydınlatma yükümlülüğü adı altında sigortalıya gerekli tüm yükümlülük kural ve işleyişi aktarmak ve sözleşme hakkında bilgi vermek ile de yükümlüdür.

Eğer bu madde atlanırsa sigortalı 14 ile sınırlı gün içinde sözleşmeye itiraz etme hakkına sahiptir. Sigorta şirketi sigortalı kişiye sözleşme yapıldıktan sonraki 24 saat içinde (diğer hallerde 15 gün) poliçeyi imzalı bir şekilde verme sorumluluğu altındadır. Bu madde de ihlal edildiği takdirde sorumlusu sigorta şirketi olur.

Giderleri ödeme borcu olarak bilinen bir madde ise sigorta şiddetinin sigortalı taraf için rizikonun belirlenmesi adına giderlerini ödemek durumunda olmasının gerektiğidir. Son olarak riziko gerçekleştikten sonra hasar tespiti ve araştırmanın ardından ihbar yapıldığı gün itibarıyla 45 gün sonra tazminat ödeme işlemi gerçekleşir. Bu da sigortacının görevlerindendir.

Sigorta Tazminatı Ne Zaman Ödenir?

Riziko gerçekleştikten sonraki kısımda hasar tespiti raporu gibi işlemeler yapıldıktan sonra sigortacının araştırma ve bilgi edinme süreci bittiğinden sonraki 45 gün sonunda tazminat yani sigorta sözleşmesine dahil olan bedel ödenir. Bu işlem de yine sözleşmenin tüm gerekliliklerine tabii olarak gerçekleştirilir

Reasürans Nedir?

Reasürans herhangi bir sigorta şirketinin tüm poliçe riskleri topluluğunu bu alandaki bir diğer şirkete sigortalatma işidir. Bu işlem oldukça teknik gerektiren zor bir iştir. Yine aynı zamanda bu işe girişmek adına şirketlerin yüklü bir mali gücü de olmalıdır. Fakat sonuç olarak oldukça güvenilir bir sistem olduğundan bu noktada sigorta şirketleri için iyi bir tercih olabilir.

Sigorta Sözleşmelerinde Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Zaman aşımı süreleri nispi ve mutlak olarak ikiye ayrılır. Nispi zaman aşımı süresi zarar görmüş bireyin olayı öğrenmesi ve aynı zamanda failden haberdar olmasıyla başlar 2 yıl sürelidir. Mutlak zaman aşımı ise olayın başlangıç zamanından itibaren 10 yıllık bir süreyi kapsamaktadır. Bu süre değişmez.

Sonuç

Sigorta sözleşmesi ve buna dair yapılması gerekenler oldukça önemli olup ticaret hukukunda kritik bir önem taşımaktadır. Bu nedenle bu konu hakkındaki tarafların hakları ve ödevleri, yükümlülükleriyle ilgili detaylı bir bilgi birikimine sahip olmak yahut alanında uzman avukatlardan destek almak önemlidir.

Gerekli olan e sigorta sözleşmesi ve sözleşmelerle ilgili diğer detaylı bilgilere ulaşmak istiyorsanız Avukat Sinan Eroğlu’ndan hizmet alabilirsiniz. Sinan Eroğlu Hukuk ve Danışmalık web sitesi üzerinden kolaylıkla kendisiyle iletişime girip danışmanlık hizmeti almaya başlayarak sigortalama sürecini yetki altına alabilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular

Sigorta Sözleşmesi Kurma Borcu Kime Aittir?

Sigorta sözleşmelerinde bu borç kurucu olan sigorta ettirici tarafa aittir.

Sigorta Sözleşmesinin Özellikleri Nelerdir?

Bir özel hukuk akdi olan sigorta akdi TTK tarafından düzenlenen bir sözleşmedir. Sözleşme içinde yer alan iki tarafa da borç yükleyen bir sözleşmedir. Rızai bir akit olan bu sözleşme şarta bağlı olarak yapılmamaktadır.

Sigorta Sözleşmeleri Kaç Halde Sona Erer?

Belirtilmiş sürenin sonuna gelmek, sözleşmenin karşılıklı taraflarca sona erdirilmesi, sigorta sözleşmesine dair menfaatin ortadan kalkması ve rizikonun gerçekleşmemesi sözleşmeyi bitiren sebeplerindendir.

Sigorta Sözleşmesinin Tarafları Kimlerdir?

Taraflar sigorta ettiren yanı sigortalı ve sigortacı yani sigorta şiddeti olarak tanımlanabilir.