Sosyal Medyada Hakaret Suçu ve Cezası

Son yıllarda hızla yaşanan teknolojik gelişmeler, insan hayatına sosyal medya kavramının girmesine neden olmuştur. İnsan yaşantısını doğrudan etkileyen ve köklü değişikliklere neden olan bu gelişmeler; internete her zaman, her yerden erişimin yaygınlaşması ile bireylerin birbirlerine, bilgiye ve kurumlara erişimlerini oldukça kolaylaştırmıştır. Instagram, Twitter, Facebook, LinkedIn gibi çeşitli amaçlarla kurulan sosyal ağlar, toplulukların kullanımına açıldıkça sesli yazılı veya görüntülü bir ileti ile hakaret kavramı da hukuken tartışılmaya başlanmıştır. Gerçekten de bir ekranın arkasından yazılan iletiler ile yüz yüze gerçekleştirilen eylemler birbirlerinden farklıdır. İnternetin olumsuz etkilerinden birisi de kişilerin sanaldan küfür etmenin cezası hakkında daha az endişeli olmalarını sağlayan uzaklık etkeninin suça rahatlık katması olmuştur. 

Sosyal medyada hakaret etmenin cezası, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125. Maddesinde yer alan “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir. Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” hükmü ile düzenlenmiştir.

Sosyal medya üzerinden hakaret suçu, doğrudan TCK’nin hakaret suçu kapsamında getirdiği hükümlerle birleşik olarak belirlenmiştir. Buna göre bir kimsenin onuruna, şerefine, saygınlığına ya da kişiliğine hakaret eden şahıslar, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasına çarptırılır. Sosyal medyada küfür cezası olarak da adlandırılabilen bu ceza, kişiye yazılı, sesli ya da görüntülü olarak iletilen şekillerde yapıldığında da aynı şekilde sonuçlanır. 

Sosyal Medyada Hakaret Suçunun Şartları

Sosyal medya üzerinden küfür cezası incelenirken öncelikle suça ilişkin kanuni şartların belirlenmesi önem taşır. Öncelikle ortada hukuken hakaret olduğu belirlenen bir hareket mevcut olmalı ve bu hareketin sözlü, yazılı ya da görsel bir ileti vasıtasıyla mağdura ulaştırılması gerekir. Aksi halde kişinin yüzüne karşı edilen hakaretlerde sosyal medya hakaret suçu cezası oluştuğundan bahsetmek mümkün değildir. Suçun şartlarından ilki, internet üzerinden karşı tarafa ‘şerefsiz’, ‘haysiyetsiz’, ‘geri zekalı’, ‘aptal’, ‘namussuz’ gibi hakaret olduğu genel kabul gören bir iletinin ulaştırılmasıdır. İleti kavramı, mektup ya da elektronik mail gibi yazılı iletilerle birlikte whatsapp mesajlarını, SMS gönderilerini, hukuka uygun şekilde kaydedilen telefon konuşmalarında sarf edilen sözleri ya da gönderilere yapılan yorumları içerir. 

Hakaret suçu kural olarak şikayete tabi suçlardandır. Buna göre hakaret suçunun mağduru şikayette bulunmaz ise adli makamlar tarafından hakaret edene karşı işlem yapılmaz. Bu suç, aynı zamanda ön ödeme ve uzlaştırma kapsamına da alınmış olup yargılama başlamadan önce taraflara seçenekler bildirilmektedir. Hakaret suçu, yasal alt ve üst ceza sınırları göz önüne alındığında hükmün açıklanmasının geri bırakılması ya da hapis cezasının ertelenmesi seçenek yaptırımlarına da konu olabilmektedir. 

Sosyal Medyada Hakaret Davalarında İspat ve Delil Toplama Yöntemleri

Sosyal medyada hakaret cezası hakkında yapılacak işlemlerde suçun ispatı ve delillerin toplanması için tarafların adli makamlarla uyumlu çalışmaları süreci hızlandıran bir etken olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu suça ilişkin ispat vasıtalarını doğrudan internet iletileri oluşturduğundan genellikle delillerin toplanması aşamasında tarafların sunacağı deliller esas teşkil eder. Kendisine karşı sosyal medyada hakaret suçu işlendiğini iddia eden ve bu iddia hakkında şikayeti bulunan kişi, hakaret içerikli iletinin bir ekran görüntüsünü ya da ileti kaydını da şikayeti ile birlikte savcılık makamına sunmalıdır.

İletinin silinmiş olması halinde ise var ise ekran görüntüsü sunulur ve teyit maksadı ile adli makamlar tarafından ilgili internet hizmet kuruluşlarından kayıtlar talep edilir. Suçun internet üzerinden işlenmiş olması genellikle ispat vasıtalarına erişimin de kolay olması anlamına geldiğinden süreç hızlı ilerlemektedir. Kimliği belirsiz hesaplardan yapılan hakaretlere karşı ise kimlik tespitinin yapılması, sosyal medya hizmeti veren şirketlerin işbirliğine sıkı sıkıya bağlıdır. 

Sosyal Medyada Hakaret Suçu ile İlgili Emsal Kararlar ve Yargıtay Görüşleri

İnternette hakaret suçu Yargıtay kararları ışığında incelenmelidir. Hangi ifadelerin hakaret suçunu oluşturduğu, hakaretin nasıl meydana geldiği ve suça ilişkin yaptırımların nasıl uygulanacağı Yargıtay içtihatları ışığında istikrarlı bir yapıya kavuşmuştur. Aşağıda yer alan emsal nitelikteki kararlar, bu suça ilişkin incelenmesi önemli bir hukuki kaynak oluşturur.

• “Sanığın, twitter adlı sosyal paylaşım sitesinde diğer sanık tarafından paylaşılan tweeti retweetlediğinin, kendi ikrarı ile de sabit olması karşısında, kamu görevlisine görevinden dolayı zincirleme şekilde hakaret suçunun unsurları itibariyle oluştuğu gözetilmeden, sanığın mahkumiyeti yerine beraat kararı verilmesi, bozma nedenidir…” (Yargıtay 15. Ceza Dairesi’nin 2015 / 12777 Karar sayılı ilamı)
• “Hakaret içerikli mesajları beğenmekten ibaret eyleminin, bu mesajların sanık tarafından da internet ortamında paylaşılıp veya başkalarına aktarılmadığı taktirde hakaret suçunun unsurlarını oluşturmayacağı, kişisel değerlendirme kapsamında kalacağı gözetilmeden ve bu husus araştırılmadan, yetersiz gerekçeyle hükümlülük kararı verilmesi, bozma nedenidir.” (Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 2014 / 33171 Karar sayılı ilamı)
• “sayın vekilim …. … ve … gibi insan müsveddelerinin de sizin ile aynı sıfata sahip olmaları ne iğrenç” şeklindeki sözlerinin, muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edecek nitelikte olduğu ve hakaret suçunu oluşturduğu gözetilmeden, yasal ve yerinde olmayan gerekçeyle beraat kararı verilmesi, bozma nedenidir.” (Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2019 / 1839 Karar sayılı ilamı)
• “Sanığın, internete giriş yaptığı bilgisayar üzerinde bilirkişi incelemesi yapılarak twitter adresine suç tarihlerinde girip girmediği ve iddianameye konu olanlar dışında paylaşım yapıp yapmadığı tespit edilip, sonucuna göre hukuki durumunun belirlenmesi gerekirken eksik inceleme ve yetersiz gerekçeyle hüküm kurulması, bozma nedenidir.” (Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2018 / 7369 Karar sayılı ilamı)
• “Sosyal paylaşım sitesi üzerinden yapılan suça konu paylaşımın herkes tarafından görülebilir olup olmadığı araştırılarak, sonucuna göre 5237 sayılı Kanun’un 125 inci maddesinin dördüncü fıkrasının uygulanıp uygulanmayacağının belirlenmemesi, bozma nedenidir.” (Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 2024 / 550 Karar sayılı ilamı)

Sosyal Medyada Hakaret Suçunda Ağırlaştırıcı ve Hafifletici Sebepler

Sosyal medyada hakaret suçu, TCK’nin ilgili maddesinde yer alan hükümler uyarınca bir takım şartlarla ağırlaştırılmış ya da hafifleştirilmiş yaptırımlara tabi tutulabilmektedir. Suçun ön ödeme kapsamına alınmış olması, şüphelinin soruşturma ve kovuşturma evreleri yaşanmaksızın belirlenen tutarı ödemekle mahkumiyetten kurtulabileceği anlamını taşır. Suçun sosyal medya üzerinden işlenmiş olması, bu sebeple hakaret suçu bakımından hafifletici bir sebep olarak algılanabilir. Hakaret suçunun ağırlaştırıcı sebebi, eylemin aleni şekilde gerçekleştirilmiş olmasını içerir.

Hakaret içeren ifade, kamunun veya bir topluluğun duyabileceği, okuyabileceği ya da erişebileceği sosyal vasıtalar kullanılarak herkese açık şekilde söylenmiş ise aleni olduğundan söz edilebilecektir. Soruşturma ve kovuşturma aşamaları, gündelik yaşamını sürdüren kişiler tarafından takip edilmesi stresli bir dönemi ifade eder. Bu süreçlerin olası ek mağduriyetlerden kurtulmak adına avukat gözetiminde yürütülmesi tavsiye olunur. Ceza hukuku alanında yetkin kadrosu ile hizmet veren Sinan Eroğlu Hukuk ve Danışmanlık Ofisi, profesyonel iş anlayışı ile müvekkillerinin takdirini kazanmıştır.