Tehiri İcra Nedir, Nasıl Alınır?

Modern hukuk sistemleri, ilk derece mahkemeleri tarafından verilecek kararların denetlenmesi ve itirazların inceleneceği üst mercilerin oluşturulması amacıyla dereceli mahkemeler şeklinde örgütleme yapma yolunu seçmiştir.

Türkiye’de yerel mahkemeler olarak da isimlendirilen ilk derece mahkemeleri ve taraflar arasında şartların karşılanması halinde tahkim komisyonları, birincil yargı organlarını oluşturur. Vatandaşlar arasındaki uyuşmazlıkların yerel mahkemelerdeki çözümü tarafları tatmin etmiyor ise, parasal ya da cezai alt sınırları aşmak kaydı ile taraflar yargılamayı istinaf etme yolu ile Bölge Adliye Mahkemelerine ve temyiz etme yolu ile Yargıtay’a götürebilir. Tüm bu hukuk yollarını Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi takip eder. 

Anlatılan yargı kolları arasındaki astlık üstlük ilişkisi, verilecek kararların ortaya çıkartacağı sonuçları da etkilemektedir. Üst mahkemeye taşınan bir yerel mahkeme ilamının, kural olarak hüküm ifade etmeyeceği düşünülse de bazı durumlarda yerel mahkeme hükmünün icrası yalnızca istinaf edilerek durdurulamaz.

Tehiri icra talepli istinaf olarak adlandırılan hukuki müessese bu sebeple ortaya koyulan ve hükmün icrasının geri bırakılmasının talep edilmesini belirli koşullara bağlayan bir hukuki düzenlemedir. 

Tehiri İcra Nedir?

Tehiri icra ya da günümüz Türkçesi ile icranın geri bırakılması, yerel mahkeme tarafından verilen bir ilamın, borçlu tarafından gösterilecek belirli bir teminat miktarı karşılığı üst mahkeme incelemelerinin sona ermesine kadar durdurulmasını ifade eder. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 36. maddesi “İlâma karşı istinaf veya temyiz yoluna başvuran borçlu, hükmolunan para veya eşyanın resmî bir mercie depo edildiğini ispat eder yahut hükmolunan para veya eşya kıymetinde icra mahkemesi tarafından kabul edilecek taşınır rehni veya esham veya tahvilât veya taşınmaz rehni veya muteber banka kefaleti gösterirse veya borçlunun hükmolunan para ve eşyayı karşılayacak malı mahcuz ise icranın geri bırakılması için takibin yapıldığı yer icra mahkemesinden karar alınmak üzere icra müdürü tarafından kendisine uygun bir süre verilir. Bu süre ancak zorunluluk hâlinde uzatılabilir…” şeklinde başlayan ve devam eden hüküm ile tehiri icra talebi hakkındaki yasal düzenlemeyi gerçekleştirmiştir. Tehiri icra talebinin ileri sürülebilmesi için öncelikle ilamlı takibe konu edilen yerel mahkeme kararının tehiri icra talepli olarak istinaf edilmesi gerekir. Bu husus, istinaf dilekçesinde özel olarak belirtilmelidir. Sürecin tamamlanması ve gerekliliklerin yerine getirilmesi halinde tehiri icra müessesesi, yerel mahkeme kararının üst mahkemelerce incelenmesi süresi boyunca icrai işlemleri bütünüyle durdurur. 

Tehiri İcra Neden Talep Edilir?

Tehiri icra ile amaçlanan şey, yerel mahkeme ilamlarının hatalı olabileceği ve itirazların üst mercilerce değerlendirilmesine yönelik hak tanınmış olması nedenleri ile ilamların icrasında başvurulabilecek bir kanuni yolun var edilmesidir.

Tehiri icra, yalnızca davayı kaybeden tarafı korumaz. Hükmü istinaf edecek olan ve icranın geri bırakılmasını isteyen taraf, eğer adli yardımdan faydalanmıyorsa teminat bedeli yatırmak ya da teminat mektubu getirmek suretiyle istinaf incelemesinin de olumsuz sonuçlanması halinde alacaklı tarafın tahsil kabiliyetini kaybetmesinin önüne geçer. Buradaki en temel maksat, hükmün bozulması ihtimaline karşın icra işlemlerini durdurmak ve farklı hukuki sorunların gündeme gelmesini engellemektir. 

Hangi Kararların Tehiri İcrası İstenir?

Tehiri icra talebi, ilamlı icra takibine konu edilen yerel mahkeme hükümlerine karşı ileri sürülebilir. Ceza davalarında tehiri icra kurumu uygulama alanı bulamaz.

Hukuki uyuşmazlıklarda, yasada özel olarak belirtilen düzenlemeler hariç her türlü istinafa tabi karara karşı tehiri icra talebinde bulunulabilmektedir. İcra ve İflas Kanunu’ndaki açık düzenlemeye göre nafakaya ilişkin hükümlere karşı tehiri icra talebinde bulunulması mümkün değildir. 

Tehiri İcra Talep Etmenin Şartları Nelerdir?

Tehiri icra dilekçesi ile icranın geri bırakılmasının talep edilmesi belirli şartlara bağlanmıştır. Bu şartları şu şekilde özetlemek mümkündür: 

İlamlı icra takibine konu edilen mahkeme kararına karşı tehiri icra talepli olarak istinaf ya da temyiz başvurusunda bulunulmuş olması gerekir. 

İcra takibine konu edilen hükmün ve belirlenen miktarın tamamının ya da somut olaya göre bir kısmının ilgili icra dairesine teminat olarak yatırılması ya da miktarı karşılayacak kesin ve süresiz bir teminat mektubunun getirilmesi şarttır.

İcra müdürlüğüne süresi içerisinde teminatın yatırılmasının ardından mehil vesikası düzenlenmesi adına talepte bulunulması şarttır. 

Son olarak icra mahkemelerinden tehiri icra kararı alınması gereklidir. 

Gerekli şartların yerine getirilmesi ve tehiri icra kararının alınması halinde ilgili karar nedeniyle ilamlı icraya konu takip işlemleri, istinaf ya da temyiz incelemesinin sona ereceği ana kadar duracaktır. İcranın geri bırakılmasına ilişkin karar verilmesi talebi reddedilen borçlu, gerekli şartları yerine getirdiğine ilişkin itiraz etme hakkına sahiptir. 

Tehiri İcra Süreci Nasıl İşler?

Tehiri icra süreci, yerel mahkemenin gerekçeli kararını taraflara tebliğ etmesinin ardından ilgili ilamın icra takibine konu edilmesi ile başlar. Takip borçlusu tarafından hükmün istinaf edilmesi halinde, istinaf dilekçesi ile birlikte tehiri icra talebi de öne sürülür. İcranın geri bırakılması talebi ile yerel mahkeme ilamının istinaf edilmesinin ardından, kararı veren mahkemeye derkenar talebi iletilir.

Derkenar, hükmün istinafa ya da temyize konu edildiğini yerel mahkemenin bildirdiği bir tensip zaptı hüviyetindedir. Derkenar ile birlikte ilgili icra müdürlüğüne başvuruda bulunulur ve dosyanın 90 gün ileri süreli olacak şekilde kapak hesabının çıkartılması talep edilir. Bu hesaba göre teminat icra müdürlüğüne depo edilir ya da teminat mektubu getirilir.

Teminatın yatırılmasının ardından icra müdürlüğünden mehil vesikası hazırlanması istenir. Mehil vesikası ve diğer belgeler ile birlikte, icra müdürlüğünün bulunduğu yerdeki İcra Mahkemelerine tehiri icra talepli değişik iş dava dosyası başvurusunda bulunulur. Tehiri icra kararı alınarak icra dosyasına sunulur ve yerel mahkeme hükmünün icrası, üst mahkeme incelemesinin sona ereceği tarihe kadar durdurulur. 

Tehiri İcra Dilekçesi Nedir?

Tehiri icra dilekçesi, ilamlı icra takibinin borçlusunun derkenar, mehil vesikası belgelerini toplaması ve gerekli işlemleri tamamlamasının ardından bu hususları belirterek icranın geri bırakılmasını ilgili icra mahkemesinden talep ettiği dilekçedir. Kısa bir dilekçe olarak hazırlanan tehiri icra dilekçesinin ekinde derkenarın, mehil vesikasının, teminat yatırıldığına dair ek belgelerin ve yerel mahkeme ilamının bulunması hususlarına dikkat edilmelidir. 

Tehiri İcra Dilekçesi Nereye Verilir?

Tehiri icra dilekçeleri, yapılan son yasal düzenlemelerin ardından doğrudan ilamlı icra takibinin yapıldığı icra müdürlüğünün bulunduğu yerdeki icra mahkemelerine verilir. Borçlunun üst mahkeme incelemesinin sonuna kadar icrai işlemlerin durdurulmasını talep etmek amacıyla başlattığı bu sürecin son aşaması olan dilekçe ile icra mahkemesi icranın geri bırakılmasına yönelik karar verecektir. Bu karar icra dosyasına sunulur ve takip incelemenin sonuna kadar durdurulur. 

Derkenar Talebi Nasıl Alınır?

Derkenar, ilamlı icra takibinin borçlusunun, ilamı veren yerel mahkemeden kararı istinaf ettiğine dair bir tensip tutulması talebi sonucu oluşturulan belgeye denir. Derkenar talebi, ilgili kararı veren yerel mahkemeye yöneltilir. Yerel mahkemenin derkenar adı verilen belgeyi oluşturması ile birlikte icra müdürlüğünden mehil vesikası alınması adına kapak hesabı yaptırılması talep edilir ve gerekli teminat müdürlük hesabına depo edilir.

İstinaf ya da temyiz incelemesine konu edilebilen hukuk uyuşmazlıklarında tarafların mağdur olmadan haklarını ileri sürebilmesi amacıyla getirilen tehiri icra düzenlemesi, süreç boyu titizlik ve uzman gözetimi gerektirmektedir.

Olası mağduriyetlerin ve icra işlemleriyle muhatap olmak zorunda kalma durumunun önüne geçmek adına ilgili sürecin alanında uzman avukatlar gözetiminde yürütülmesi önem arz etmektedir. Sinan Eroğlu Hukuk ve Danışmanlık Ofisi, müvekkillerinin hukuki sorunlarına tecrübeli kadrosu ile yanıt verme amacı ile hizmetlerini sürdürmektedir.