Telif Hakkı Nedir?

Özgür yaratıcı eserler ortaya koyanların telif hakkı nedir? Araştırması yapmak durumundadır. Bu sayede eserlerini koruma altına almaları mümkün olur. Telif hakkı eserlerin orijinalliğini koruyan fikri mülkiyet hakkıdır. Telif hakları, fotoğraflar, müzikler, mimari eserler, filmler gibi birçok sanat eserini kapsar. Eser üreticisinin, eser üzerindeki hakları telif hakkı ile korunur. Eser üzerindeki telif hakkını elinde bulunduran, eserleri kopyalama, dağıtma, çoğaltma, sergileme hakkına sahiptir. Bu sayede telif sahibi eserlerin orijinalliğini koruyarak topluma açık hale getirebilir.

Resim, müzik, hikâye, roman, şiir, senaryo, fotoğraf ve film gibi sanat eserlerinin yaratıcılarının maddi ve manevi hakları; 5864 no’lu Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu tarafından güvence altına alınır. Kısaca “telif hakkı” olarak bilinen bu uygulama; eserlerin paylaşılması, kamuya açık alanlarda ya da internet üzerinde kullanılması, ticari olarak değerlendirilmesi gibi hakların tamamını eser sahibine verir. Farklı sanat dallarında eser üreten kişiler, bu eserlerin telif hakkını başka şahıs ya da kurumlara yasal bir sözleşmeyle devretmedikleri sürece doğal hak sahibidir. Eser sahibinin yaşadığı süre boyunca geçerli olan haklar, eser sahibi hayatını kaybettikten sonra mirasçılarına geçer ve 70 yıl süreyle korunur.

“Telif” ifadesi, kelime olarak “yazma, meydana getirme, oluşturma” anlamlarına gelir. Bu sebeple herhangi bir sanat eserini yazan, oluşturan ya da çeşitli teknikler kullanarak meydana getiren kişilerin haklarını koruyan yasalara “telif yasası” ismi verilir. Bir sanat eserinin telif hakkı, yalnızca o eseri meydana getiren kişiye aittir. Telif hakkına sahip olan kişi, eseriyle ilgili her türlü tasarrufta bulunmakta özgürdür. 

Telif Alma Ücreti Ne Kadardır?

Telif alma kavramı, birden fazla işlemi ifade edebilir. Bu sebeple de telif alma ücretleri, değişiklik gösterebilir. Kültür Bakanlığı üzerinden kendi eserinizi tescil ettirmek için her yıl belirlenen ve eser kategorisine göre farklılık gösteren standart ücretleri ödemeniz gerekir. Herhangi bir eserin kullanım haklarını eser sahibinden satın almak için ise telif ücretini sahibine danışmanız gerekir. 

İsim Telif Hakkı Alma

İsimler, sanat eseri olarak kabul edilmedikleri için telifleri söz konusu değildir. Bununla birlikte markalar, kendilerinin ya da ürünlerinin isimlerini tescil ettirebilir. Markaların isim tescili telif alanında değil, marka ve patent alanında kabul edilir. Patent nedir sorusunun yanıtını arayanlara bilimsel gelişmelerin, o gelişmeye imza atan kişi adına tescil edilmesi yanıtı verilebilir. Marka tescili ise bir markanın kendine has, benzersiz isminin ve ürünlerinin kendi adına kayıt altına alınmasını sağlar. 

Ticari bir girişimin, markanın ya da ürünün isim hakkını almak için Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvurulur. Daha sonra başvuru sonucunda tescil edilmek istenen isim, logo ve ürünler bilirkişiler tarafından denetlenir. Eğer başvuruya konu olan isim, logo ve ürünler özgün bulunursa tescil işlemi onaylanır. Bu sayede isim, logo ve ürünler ya da benzerleri başka şirketler tarafından kullanılamaz.

Patent başvurusu ise bilimsel çalışmalar için gerçekleştirilir. Yeni bir icat yapan kişiler, buluşlarını tescil ettirerek bu buluşun ilerleyen dönemlerde başkaları tarafından izinsiz bir şekilde kullanılmasını önleyebilir. Bir çalışmaya patent verilmesi için o icadın başka icatlara benzememesi, buluş sahibinin iddia ettiği nitelikleri taşıması, kendine özgü bir yapıya sahip olması gerekir. Keşifler ise patente tabi değildir. Coğrafi ya da bilimsel keşifler, tüm insanlığın ortak değeri olarak kabul edilir ve patent altına alınmaz.

Telif Hakkı Hak Talebi Ne Demek

Telif hakkına sahip eserler, kimi zaman kullanım hakkına sahip olmayan kişiler tarafından çeşitli mecralarda kullanılabilir. Sinema filmlerinde, dizilerde, kitaplarda ya da internet içeriklerinde telif hakları başkasına ait bir eser kullanan kişiler; telif hakkı sahibinin eserlerinin kullanılması karşılığında maddi talepte bulunmasıyla karşılaşabilir.

Eser sahibinin, eserini kullanan kişiye yönelik maddi talebine telif hakkı hak talebi ismi verilir. Telif hakkı hak talebinde bulunmak için eseri kullanan kişinin, maddi kazanç elde etmesi şart değildir. Eserin izinsiz kullanılmış olması, telif hakkı hak talebi için yeterlidir.

Telif Hakkı Süresi Nedir?

Telif hakkı, eser sahibi hayatta olduğu süre boyunca geçerlidir. Eser sahipleri; eserlerinin haklarını çeşitli aracı kurumlara, yayıncılara, yapımcılara satabilir ancak bu satış sözleşmelerinin süresiz olması mümkün değildir. Eserlerin telif hakları, yalnızca süreli olarak devredilebilir ve bu süre dahilinde de eser sahibinin bir kazanç elde etmesi gerekir.

Eser sahibi hayatını kaybettikten sonra telif hakları yasal mirasçılarına geçer. Bu aşamadan sonra eser sahibinin vefatını takip eden 70 yıl boyunca telif hakları geçerli kalır. Vefatın üzerinden geçen süre 70 yılı aştığında eser üzerindeki telif hakları kalkar.

Telif Hakkı Sahibinin Hakları Nelerdir?

Bir sanat eserinin telif haklarına sahip olan kişiler, o eser üzerinde diledikleri tüm tasarrufları gerçekleştirebilir. Eserin ticari amaçla kullanılması, eser üzerinden para kazanılması, eserin kamuya açık gerçek ya da sanal alanlarda paylaşılması, eserin kullanım haklarının başka şahıs ya da firmalara devredilmesi gibi işlemler, telif hakkı sahipleri tarafından gerçekleştirilebilir. Başka birine ait telif haklarını belirli bir süre geçerli olmak kaydıyla satın alan kişi ya da şahısların ellerindeki hakları üçüncü kişilere devretmesi için ise eser sahibinin ya da mirasçılarının onayı gerekir. 

Telif Hakkı İhlalinde Açılabilecek Davalar Nelerdir?

Telif haklarının ihlal edilmesi durumunda telif sahipleri, hem hukuk hem ceza davası açabilir. Bu noktada, işlenen fiilin eser sahibine ya da yasal mirasçılarına etki eden sonuçları önem taşır. Eğer eserin izinsiz kullanılması durumunda telif hakkı sahipleri maddi kayıp yaşarsa tazminat davası açılabilir ve uğradıkları zarar, hak ihlalinde bulunan taraftan talep edilebilir. 

Eser sahibi ya da mirasçıları, ceza davası açmaları durumunda telif hakkını ihlal eden kişi ya da kuruluşların adli ceza almasını sağlayabilir. Telif hakkı ihlaliyle birlikte eser sahibinin ve mirasçılarının manevi açıdan zarar görmesi durumunda ise hem hukuk hem ceza davası açılabilir. Hak sahipleri, uğradıkları maddi zarar karşılığında telif hakkını ihlal eden tarafın tazminat ödemesini ve adli ceza almasını talep edebilir. Bunlara ek olarak açılacak davalar sonucunda telif hakkını ihlal eden çalışmanın yayınlandığı platformlardan kaldırılması da sağlanabilir.

Telif Hakkının Devri Nedir?

Telif hakkını elinde bulunduran eser sahiplerinin bu hakları başka kişilerin tasarrufuna bırakma işlemine telif hakkının devri adı verilir. Bu hakkın devri, yasal sözleşmelerle ve belirli sınırlamalar dahilinde gerçekleştirilir. Telif hakkı devredilirken eser sahibinin eserin sonraki gelirlerinden belirli bir miktar kazanç elde etmesi ya da devir için toplu bir ödeme alması zorunludur. Bununla birlikte telif hakkı devri yalnızca belirli süreler için gerçekleştirilebilir ve bu süre dolduğunda eser sahibi yeniden telif haklarının tek sahibi olur. 

Telif hakları konusundaki tüm sorularınız ve hukuki işlemleriniz için Avukat Sinan Eroğlu ile iletişime geçebilirsiniz.

Telif Hakkı Nasıl Alınır?

Eser sahiplerinin kendi çalışmalarının telif hakkını almasına gerek yoktur. 5864 no’lu Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre sanatsal çalışmaların tüm telif ve tasarruf hakları, doğal bir şekilde eser sahibine verilir. Bununla birlikte, çeşitli yasal sorunlarla karşılaşmamak için eserinizin size ait olduğunu tescil etmeniz gerekebilir. Tescil işlemleri için Kültür Bakanlığı’na başvuru yapabilir ve eser tescil işlemi talep edebilirsiniz.

Telif hakkının ilk çıkış noktası ABD Anayasasıdır. Telif hakkı ile sanatsal eserlerin orijinalliğinin korunması amaçlanmış, bu yönde sanatın ve bilimin geleceği garanti altına alınmıştır. Telif hakkı ile sanatsal eser sahiplerinin, eserler üzerindeki mülkiyet haklarının korunması amaçlanmıştır.

Eserlerin telif hakkı ile güvence altına alınabilmesi için;

• Eserin orijinal olması gerekir.
• Eserin telif hakkı ile korunması öngörülen eserlerden olması gerekir.
• Eser telif hakkı kapsamında somut bir ortamda yayınlanmalıdır.

Telif hakkı alacak eser sahibi, eserin orijinal olduğuna ilişkin tüm verileri ortaya koyması gerekir. Eser sahibi şartlarını yerine getirmesi durumunda, birçok alanda telif hakkına sahip olabilir. Türkiye’de telif hakkı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile düzenlenmiştir. Telif hakkı zorunlu ve isteğe bağlı telif hakkı olarak iki şekilde alınır.

Sinema filmleri ve müzikler zorunlu telif hakkı gerektiren eserlerdendir. Telif hakkı almak için, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Telif Hakları Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapılması gerekir. Başvuru sahipleri Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün web sayfasından ilk başvurularını gerçekleştirerek, fiziki olarak telif hakkı belgelerini alırlar. İki nüsha olarak düzenlenen onaylı belgelerin biri ilgili kişiye, bir sureti de Telif Hakları Genel Müdürlüğü arşivinde saklanır.

Telif Hakkı Sorgulama

Telif hakkı alan eser sahipleri ve eserlerin içerikleri, Telif Hakları Genel Müdürlüğü veri tabanına işlenmektedir. Arşiv kayıtlarında kayıt tescil, bandrol işlemlerine tabi tutulan bilgilere erişim sağlanabileceği gibi, MSG, MESAM gibi meslek birliklerinin eserlerine ilişkin arşiv kayıtlarından da telef hakkı sorgulaması yapılabilmektedir. Bu meslek gruplarına ilişkin veri tabanında 2,5 milyondan fazla esere ilişkin yer verilmiştir.

Eser sahipleri, eser, yapımcı ve yayıncı bilgilerine ulaşmak mümkün. Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün eser.telifhaklari.gov.tr adresinden giriş yapan ziyaretçiler, telif hakkı ile korunan eser veya telif hakkı sahibi bilgileri ile istenen bilgilere ulaşabilirler. Ayrıca Telif Hakları Genel Müdürlüğü’ne yazılı olarak başvurarak da eserlerin telif hakları hakkında bilgi alınabilir.

Telif Hakkı İhlali

Telif hakkı, belirli bir kişide olan eserin o kişinin izni ve onayı olmaksızın kullanılmasına telif hakkı ihlali ismi verilir. İhlali gerçekleştiren kişi ya da kuruluşlar eser üzerinden maddi kazanç elde ederse eser sahibi tarafından dava edilebilir ve mahkeme sonucunda tazminat ödeyebilir. Eser üzerinden maddi kazanç sağlanmaması durumunda da eser sahibine tazminat hakkı doğabilir.

Telif hakkı, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile güvence altına alınmıştır. Ancak telif hakkı ihlali durumunda bu kanunun herhangi bir yaptırımı bulunmaz. Ayrıca kanun hükümlerine göre telif hakkını belgelendirmekle yükümlü bulunan Kültür Turizm Bakanlığı ve Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün, telif hakkı ihlali durumunda herhangi bir yükümlülüğü bulunmaz.

Telif hakkı ihlali durumunda, eser üzerindeki haklar telif hakkı delil gösterilerek, hukuk davası ve ceza davası açılması gerekir. Bandrolsüz ürünlerde her ne kadar Cumhuriyet savcılığı ve kolluk resen tahkikat başlatsa da, asıl olan telif hakkını elinde bulunduran kişinin, telif hakkının ihlali durumunda şikayette bulunması gerekir. Bu durumda şikayette bulunan, ihlale yönelik tazminat hakkına sahip olabilir.

Telif Hakkı Süresi

Eseri üreten kişi doğal olarak eser üzerinde hak sahibidir. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, bir eser ve sanat ürününün telif hakkı ile koruna bilmesi için, kanunda sayılan eser türlerine girmesi, üreticisinin hususiyetine taşıması, bir çabanın ürünü olması gerekir. Eser üreticisinin, eser üzerindeki hakları her daim saklıdır.

Kanuna göre eserler, eser sahibi gerçek kişiyse yaşadığı sürece ve ölümünden itibaren 70 yıl süreyle telif hakkı ile korunurlar. Eserlerin sahibi tüzel kişilikse, bu süre telif hakkının aleniyetinden itibaren 70 yıl olarak öngörülmüştür.

Eser sahibi belli olmayan eserlerde koruma süresi, eserin aleniyet kazanmasını takip eden 70 yıl ile sınırlıdır. Telif hakkının sona ermesi, eser sahibine tanınan mali hakların sona ermesi anlamı taşır. Koruma süresi sona eren eserler için, eser sahiplerinden izin alınmasına gerek duyulmaz.

Telif Hakkı Cezası

Bir eserin hak sahibinin izni olmaksızın, kanunda belirtilen haklar saklı kalmak üzere, çoğaltılması, dağıtılması, ses ve görüntü nakline yarar araçlarla umuma açık olarak gösteriminin yapılması, satılması ve satın alınması durumunda, TCK’nın ilgili maddelerince ilgili kişiler cezalandırılır. Telif hakkını ihlal eden kişiler için bir yıldan 5 yıla kadar hapis cezası öngörülür. Ayrıca kişi hakkında adli para cezası ile cezalandırılır. Başkasına ait eseri, kendi eseri olarak isimlendirenler, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Tüm dava ve dosyalarınız için BİZİMLE İLETİŞİME GEÇİNİZ!