Uzlaşma Nedir?

Türk yargı sisteminde sıkça sözü edilen uzlaşma nedir? Sorusuna cevap bulabilmek için, CMK’nın ilgili maddelerinin incelenmesi gerekir. Uzlaşma müzakereleri şartları oluşmuşsa, soruşturma ve kovuşturma aşamasında yapılabilir. Türk Dil Kurumu’na göre uzlaşma kelimesi, kendi isteklerinden ödün vererek, tarafların anlaşması anlamına gelir. Uzlaşma şartlarının yerine getirilmesinde, başka şartlar öne sürülebilir.

Bu şartların uzlaşmaya katılanlar tarafından kabul edilmesi durumunda uzlaşma sağlanır. Katılanlardan birinin şartları kabul etmemesi durumunda, uzlaşma sağlanamaz. Uzlaşma hukuk alanında birçok alanda kullanılsa da, ceza hukuku açısından ayrı bir öneme sahiptir.

Ceza Hukukunda Uzlaşma Nedir?

Ceza davalarına konu soruşturma ve davalarda, tarafsız bir kimsenin arabuluculuğu ile dava konusunun çözüme kavuşturulmasıdır. Çözüm sürecinde fail, mağdur, müşteki, uzlaşmacı rol alır. CMK’ya göre, konunun çözüme kavuşturulmasına yönelik uzlaşma, iletişim sürecinin sonunda, tarafların anlaşmaya vardığını anlamına gelir. Uzlaşma, anlaşma veya anlaşmazlıkla sonuçlanan görüşmeleri ifade eder. Ceza hukukuna konu fiilin, şartları oluşması durumunda, uzlaşma sürece işletilebilir. Uzlaşma süreci kovuşturma ve soruşturma aşamasında işleyen bir süreçtir.

Özel hukuk bakımından uzlaşma, özle hukuk uyuşmazlıklarının mahkeme dışında çözüme kavuşturulması anlamı taşır. Uygulanan yöntem arabuluculuk olarak adlandırılır.

Uzlaşmanın Amacı Nedir?

Uzlaşma Ceza Muhakemesi hukukuna göre, mağdurların haklarının korunması ve aynı zamanda failin topluma kazandırılmasını sağlar. Sürecin sonuçlanmasında mağdur ve fail özgür iradelerini ortaya koyarlar. Süreçte bu konuda eğitim almış olaya taraf olmayan uzlaştırmacı görevlendirilir. Uzlaşmada, mağdurun zararının giderilmesi, failin de mağdurun zararının giderilmesine yönelik katkıda bulunması amaçlanır.

Failin kamu yararına çalışması, kamu yararına hizmet veren kurum ve kuruluşlara bağışta bulunması, ihtiyaç sahibi kişilere yardımda bulunması uzlaşma sürecinin sonuçlarından biri olarak ortaya çıkabilir. Hürriyeti bağlayıcı cezalar açısından uzlaşma olumlu sonuçlanırsa, fail hürriyetinden yoksun kalmayacağı için, ceza infaz kurumlarında dolululuk oranı azalır. Sonraki aşamada açılabilecek hukuk davaları, icra davaları gibi, dava süreçlerinin önüne geçilerek, Türk yargı sistemine katkı sağlar.

Uzlaşma Kapsamındaki Suçlar Nelerdir?

Takibi şikayete bağlı olup, olmadığına bakılmaksızın, uzlaşma kapsamına giren suçlar;

• Türk Ceza Kanunu Madde 86/1-2, Madde 88 kapsamına giren kasten yaralama suçları.
• Taksirle adam yaralama suçları,
• Konut dokunulmazlığının ihlali,
• İş ve çalışma hürriyetinin ihlali,
• Dolandırıcılık ve kişi aleyhine işlenen nitelikli dolandırıcılık suçları,
• Basit hırsızlık ve kişi aleyhine işlenen nitelikli hırsızlık suçları.
• Tehdit suçu,
• Suç eşyasının satın alınması ve kabul edilmesi,
• Çocuğun alıkonulması ve kaçırılması,
• Mezarlıklara ve ibadethanelere zarar verme,
• Karşılıksız çek ve senet kullanma,
• Hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu,
• Hileli iflas suçu,
• Aile hukukundan kaynaklı yükümlülüklerin yerine getirilmemesi suçu,
• Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu,
• Müşteri sırrı, bankacılık sırrı, ticari sır niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması suçu,
• Uzlaşma kapsamındaki suçlar arasında yer alır. Uzlaştırmada esas, mağdurun zararının karşılanması, kamu yararı ve failin ıslahı amaçlanır.

Ayrıca kişilerin huzur ve sükununu bozma, icra ve iflas kanunu kapsamında ki suçlar, hakaret suçu, haberleşmenin gizliliğini ihlali suçu, hakim kararı olmadıkça kişilerin konuşmalarının dinlenmesi ve kayıt altına alınması suçu şikayete bağlı olan, uzlaşmanın konusuna giren suçlardır. Bu tür suçların uzlaşma konusuna girmesi için, gerçekleştirilen fiilin kişi bakımından incelenmesi gerekir.

Uzlaşmanın Tarafları Kimlerdir?

Uzlaşman sürecinde, şüpheli, mağdur, müşteki uzlaşmanın taraflarıdır. Uzlaştırmacı tarafsız rol üstlenir. Uzlaşmanın tarafları kamu veya tüzel kişilerde olabilir.

Uzlaştırmanın Süreci Nelerdir?

Ceza muhakemesi hukukuna göre, soruşturma kapsamına giren suçlarda, soruşturmaya konu, müşteki, mağdur, tanık beyanları, bilirkişi ve keşif raporları ve tüm deliller toplanır. Soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısı, soruşturma dosyasını, uzlaştırma bürosuna gönderir. Uzlaştırma bürosunda görev alan Cumhuriyet savcısı ve uzlaştırma bürosu tarafından, uzlaştırmaya ilişkin görevler yürütülür.

Dosya kapsamında görevlendirilen uzlaştırmacı, müşteki, mağdur, şüpheli, suçtan zarar gören ve dosya kapsamında değerlendirmeler yaparak, taraflarla görüşerek, uzlaşma sağlanmasına yönelik çalışmalar yapar. Uzlaşma sağlandığı durumlarda, şartları yerine getirilerek soruşturma dosyası kapatılır ve mahkeme süreci işletilmez. Uzlaşma sağlanamazsa, konu hakkında düzenlenen raporla birlikte dosya soruşturma savcılığına sevk edilir. Soruşturma savcısı iddianame hazırlayarak, mahkemeye sunar. İddianamenin kabulü ile kamu davası başlatılır.

Uzlaşma Kapsamına Giren Suçlar

Mağdurun gerçek kişi veya şirket, vakıf ve dernek gibi suçtan zarar gören özel hukuk tüzel kişilerinin taraf olduğu suçlar, uzlaşma kapsamına giren suçlardır. İstisnai durumlar haricinde, genele olarak takibi şikayete bağlı suçlar uzlaşma kapsamında değerlendirilir. Türk Ceza Kanunu dışında kalan özel kanunlarda, uzlaşma hükmünün işletilmesi için, ilgili kanunun hükümleri içerisinde uzlaşma hükümlerine yer verilmelidir.

Takibi şikayete bağlı olsa bile cinsel saldırı, cinsel taciz gibi cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar uzlaşma kapsamında yer almaz. Birden fazla faili olan suçlar, işlenen fiil açısından uzlaşma kapsamına giriyorsa, sadece uzlaşma sağlanan fail yönünden bağlayıcıdır.

Uzlaşmanın Hukuki Sonuçları Nelerdir?

Soruşturma kapsamında, yapılan görüşmeler sonrasında uzlaşma sağlanırsa. Uzlaşma sonucu rapor halinde soruşturma dosyasına eklenir. Uzlaşma sonuçları, uzlaşma sağlayan şüpheli, müşteki, mağdur, suçtan zarar gören, suça karışan bakımından bağlayıcıdır. Soruşturma konusu nedeniyle ayrıca maddi ve manevi tazminat davası açılamaz. Açılmış olan maddi ve manevi davalar tazminat davaları karara bağlanmamışsa, davadan feragat etmiş sayılırlar.

Dava aşamasında uzlaşma hükümlerinin uygulanması durumunda, ilamın infazı durdurulur ve tahliye karar verilir. Dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Uzlaşma sağlanamazsa, ilamın infazı gerçekleşir. Hükmün açıklanmasının geriye bırakılması, denetimli serbestlik hükümleri çerçevesinde, imza yükümlülüğü, belirli bir yeri terk etmemesi gibi sanığa uygulanan hükümler, uzlaşma sağlandığında, sanık lehine karar verilerek ilamın infazı durdurulur.

18 yaşından küçük, suça sürüklenen çocuklar bakımından uzlaşma şartları farklılık gösterir. Suçun kamu tüzel kişisbi aleyhine işlenmemesi şartı ile adli para cezası gerektiren suçlar ve üst sınırı 3 yılı geçmeyen hapis cezaları uzlaştırma kapsamındadır. Suça sürüklenen çocuklar açısından, suçun takibi şikayete bağlı olup, olmaması önemli değildir.

Tüm dava, dosya ve sorularınız için bizimle İletişime Geçiniz!