Yoklama Kaçağı Nedir? Yoklama Kaçağı Cezaları Nelerdir?
Türkiye’de fiziksel veya ruhsal sağlığı el vermeyenler hariç her erkeğin askerlik görevini yapma zorunluluğu bulunmaktadır. Eğitim, çalışma hayatı gibi etkenler ne zaman askerlik hizmetinin yapılacağı konusunda etkili olsa da temel anlamda zorunlu askerlik hizmetinin yerine getirilebileceği en erken yaş 20’dir.
Yirmi yaşından küçük kimseler zorunlu askerlik görevini kendileri istese dahi yapamazlar. Senelik olarak kişinin askerlik yapma zamanının gelip gelmediğinin sorgulamasına ise ‘yoklama’ denir.
İçindekiler
Yoklama Kaçağı Nedir?
Yetişkinliğe atılan adımlarla birlikte askerlik çağı yaklaşan erkeklerin pek çoğunun aklını kurcalayan soruların başında yoklama kaçağı ne demek sorusu gelmektedir. Askerlik yapması için süresi gelmiş kimselerin askerlik yapıp yapamayacağına ilişkin kontrollerin ilgili askerlik şubelerinde yapıldığı işleme yoklama denir. Tecil süresi dolanların askerlik yoklama başvurusunda bulunarak ilgili işlemleri tamamlaması gerekir.
Yoklama sürecinde asker adayının eğitim, sağlık, mesleki durum ve diğer yönelimlerinin askerlik yapmaya uygun olması aranır. Yoklama kaçağı ise, askerlik çağına girmiş ve tecil süresi dolmasına rağmen askerlik yoklaması esnasında askerlik şubesine teslim olmayanlar ve teslim olmamasında haklı bir gerekçesi bulunmayan kimseler hakkında kullanılan tabirdir. Bu tabir ile bakaya tabiri birbirine karıştırılmamalıdır. Bakaya, yoklama kaçağından farklı olarak yoklama işlemlerine katılan ve hakkında orduya sevk kararı olmasına rağmen sevk olduğu birliğe katılmayanlar hakkında kullanılır.
İlk olarak Asker Alma Genel Müdürlüğü tarafından yıllık yoklamalara mazeretsiz katılmayan kimselerin listesi çıkartılarak İçişleri Bakanlığı’na teslim edilir. Her yıl bu listeleri alan İçişleri Bakanlığı tarafından ilgili sistemler üzerinde gerekli işlemler yapılır. Kolluk kuvvetleri, bu işlemler sonucu sistemleri üzerinden yoklama kaçaklarının bilgilerini alır. Bu bilgiler üzerinden yoklama kaçaklarının takibi yapılarak yakalanması sağlanır. İlgili kişilere bilinen iletişim bilgileri aracılığı ile de bu durum bildirilir. Yoklama kaçağı cezası almamak için tüm bu sürecin yakından takip edilmesi gereklidir.
Yoklama Kaçağı Tecil Hakkı Var mı?
Yoklama kaçağıysanız kendiniz yakalanmadan askerlik şubesine başvurmanız halinde kaçak bulunduğunuz gün başına 32,18 TL, kolluk kuvvetlerince yakalanmanızın üzerine askerlik şubesine başvurmanız halinde kaçak bulunduğunuz gün başına 64,37 TL idari para cezasını ödemeniz gerekmektedir.
İş bu cezanın ödenmesi ile birlikte askerliğinizi tecil ettirebileceğiniz sebeplerin varlığı halinde bu sebepleri göstererek tecil işlemlerinizi yaptırabilirsiniz. Yine asker kaçağı olarak bedelli askerlik de yapabilirsiniz. Bedelli askerlikte dikkat edilmesi gereken, kaçak olmayan kimselere göre bir ek bedel ödemeniz gerekeceğidir. Ek bedel tutarı kaçak olunan ay üzerinden Milli Savunma Bakanlığı’nın yıllık olarak yayınladığı formül ile hesaplanır.
Yoklama Kaçağı Çalışabilir mi?
Türkiye’de askerlik hizmetinin zorunlu olması, iş arayan erkeklerden askerlik durum belgesi istenmesine neden olmaktadır. Bedelli askerlik yapanlar için 4 hafta, zorunlu askerlik yapanlar için 6 ay ve tercihe bağlı 12 ay gibi sürelerin çalışmadan geçirilecek olması işverenler tarafından istenmeyen bir özelliktir. İşveren, kanun hükümlerince askere giden işçisini askerden döndükten sonra işe geri almalı veya benzeri bir pozisyonda ona iş vermelidir. Fakat asker kaçaklarının çalıştırılması noktasında işverenin de cezai sorumluluğu doğacağından yoklama kaçaklarının sigortalı işlerde çalışmaları mümkün değildir.
1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun ‘kaçaklara yardım edenlerin cezaları’ üst başlıklı 75. maddesi ‘’kaçakları, izinsizleri, bakayayı, yoklama kaçaklarını, saklıları ve çağrılıp ta gelmiyen yedek subaylar ve yedek astsubaylar ile yedek askeri memurları bilerek özel ve resmi hizmete alanlar veya gizliyenler veya Devlet, il ve belediyelerle bunların denetimi altındaki bütün kuruluş ve kurumlarda ve banka ve kamu faydasına çalışan dernek ve mesleki kuruluşlarda her ne suretle olursa olsun çalıştıranlar ve Hükümetten yapılacak tebligat üzerine özel işlerinden çıkarmıyanlar barışta üç aydan bir yıla ve tekerrüründe bir yıldan üç yıla, seferberlikte veya olağanüstü hallerde altı aydan iki yıla kadar hapis ve bu eylemin seferberlikte veya olağanüstü hallerde tekerrüründe yedi yıla kadar ağır hapis cezasiyle cezalandırılır…’’ hükmünü içerir.
İlgili kanuna göre yoklama kaçaklarının çalıştırılması durumunda işveren hapis cezasıyla karşı karşıya kalabileceğinden dolayı asker kaçaklarının çalıştırılması tercih edilmemektedir. Ayrıca SGK sistemine yapılacak her kayıt, hem asker kaçağının yakalanmasına hem de işverenin töhmet altında kalmasına sebebiyet vermektedir.
Uygulamada her ne kadar asker kaçaklarının sigorta girişinin yapılmadan çalıştırıldıkları görülse de bu durumdaki cezai yükümlülük de işveren bakımından fazlasıyla ağırdır. Hem asker kaçağı çalıştırmaktan dolayı hapis cezası ile hem de sigortasız işçi çalıştırmaktan dolayı ağır para cezaları ile karşılaşılabileceğinden asker kaçaklarının bu şekilde de çalıştırılmaları mümkün gözükmemektedir.
Yoklama Kaçağı Cezası 2024
Yoklama kaçakları, askerlik yoklama işlemlerinin yapılması için gelmedikleri gün başına idari para cezası ile cezalandırılırlar. Bu idari para cezasının miktarı kendiliğinden gelenler için yarı oranda indirilir. 2024 yılı için yoklama kaçağı cezası, gelinmeyen gün başına 64,37 TL’dir. Kendiliğinden gelenler için ise bunun yarısı olan 32,18 TL’dir. Yoklama kaçakları, bu yönde bir mahkeme kararı yoksa yurt dışına çıkabilirler. Bu yönde düzenlenmiş bir ceza mevcut değildir.
Yoklama kaçaklarına kesilen idari para cezaları, kesinleşmesi ile birlikte ödenmek zorundadır. Yoklama kaçağı cezası olarak bu bedelin ödenmemesi halinde ilgili askerlik bürosu tarafından bulunulan yer Cumhuriyet Başsavcılığına dosyanın ikmali ile ceza davası açılabilmekte ve kaçak kişi hakkında 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilmektedir.
Yoklama Kaçağı Cezasına İtiraz Dilekçesi Örneği
… SULH CEZA HAKİMLİĞİ’NE
İDARİ PARA CEZASINA
İTİRAZ EDEN : (isminiz ve soyisminiz)
İTİRAZ KONUSU
TUTANAK DÜZENLENME TARİHİ : (ceza tutanağındaki tarih)
TUTANAK ESAS NUMARASI : (cezaya ilişkin esas numarası)
TEBLİĞ TARİHİ : (cezanın tarafınıza tebliğ edildiği tarih)
KONU : … Kaymakamlığı tarafından düzenlenen … numaralı idari
para cezasına itirazlarım hakkındadır.
AÇIKLAMALAR
… Kaymakamlığı’nın … Esas numaralı idari para cezası tutanağı tarafıma …. tarihinde tebliğ edilmiştir. İlgili idari para cezası, yoklama kaçağı olduğum iddiası ile tanzim edilmiştir.
Asker yoklamasına zamanında gidememem haklı bir sebebin var olmasına dayanmakta olup bu konu hakkında ilgili askerlik bürosu tarafından da savunmam alınmıştır. Savunmamın haklı sebebe dayandığının anlaşılması ile birlikte askerlik bürosu tarafından serbest bırakıldım. (….) sebebi ile askerlik yoklamasına zamanında katılamadım.
Haklı sebebime ve askerlik bürosunda tecil işlemlerimin yapılmasına rağmen tarafıma tebliğ edilmiş olan idari para cezasının iptal edilmesi gerekmektedir. Tecil bilgilerim ve izin kağıdım dilekçem ile birlikte sayın mahkemenize sunulmuştur. İdari para cezasına itirazlarımı sunar, iptal edilmesini saygıyla talep ederim.
HUKUKİ DAYANAKLAR : Askeralma Kanunu, Askerlik Kanunu ve her türlü mevzuat
NETİCE-İ TALEP : Yukarıda açıklanan nedenler dolayısı ile tarafıma … tarihinde tebliğ edilen … sayılı idari para cezasının iptal edilmesini talep ederim.
Yoklama Kaçağı Cezasını Ödemezse Ne Olur?
Yoklama kaçağına, yoklama işlemine katılmadığı gün sayısı kadar idari para cezası kesilir. Bu idari para cezasının süresi içerisinde ödenmemesi halinde ilgili borç icra yolu ile tahsil edilecektir. Yoklama kaçağı mahkeme kararı konusunda ise sıklıkla sürecin sonunun hapis cezasına kadar gittiği görülmektedir.
Ödeme emrine rağmen borcun ödenmemesi halinde ilgili kişinin banka hesaplarına haciz konulur ve ikametinin bulunduğu yerde haciz işlemleri yapılır. Ayrıca para cezasının ödenmediği süreç boyunca yasal faiz ana borcun üzerinden işlemeye devam eder.
